Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Kurulu (UNECE) uzmanları, nükleer güç olmadan global iklim amaçlarına ulaşılmasının mümkün olmadığını açıkladı. UNECE’nin yeni yayımlanan teknoloji özet raporunda, nükleer gücün Paris Mutabakatı ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma amaçlarının gerekliliklerinin yerine getirilmesine yardımcı olabileceğine dikkat çekildi. Nükleerin, global güç sisteminin ve güç ağır sanayilerin karbondan arındırılmasında başka sürdürülebilir düşük karbonlu yahut sıfır karbon teknolojilerinin kullanılmasının yanında daha geniş bir yelpazenin modülü olarak görülebileceği belirtildi.
İklim değişikliğinin tesirlerini hafifletmeye ve düşük karbonlu teknolojilerin yayılmasını hızlandırmaya yardımcı olmak için UNECE tarafından yayınlanan bir dizi güç teknolojisi özetinden biri olan raporda, nükleer santrallerin kapatılması kararlarının iklim değişikliğinin azaltılması yürütülen eforlar için gerilemeyi temsil ettiği kaydedildi. Raporda ayrıyeten mevcut nükleer santrallerin uzun vadeli işletiminin garanti altına alınmasının değerine dikkat çekildi.
UNECE Genel Sekreteri Olga Algayerova, hususa ait yaptığı açıklamada, “Nükleer güç, bu teknolojiyi uygulamayı seçen ülkeler için karbon nötrlüğü elde etmeye katkıda bulunabilecek, münasebetiyle iklim değişikliğini azaltmaya ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemine ulaşmaya yardımcı olabilecek değerli bir düşük karbonlu elektrik ve ısı kaynağıdır” dedi.
Zaman daralıyor
Düşük karbonlu bir güç kaynağı olan nükleer güç, iklim değişikliğine yol açan CO2 emisyonunu önlemede büyük rol oyuyor. Son 50 yılda, yaklaşık iki yıllık toplam global güç emisyonuna denk düşen 74Gt hacminde CO2 emisyonunu önleyen nükleer güç, Paris İklim Mutabakatı’nın maksatlarına ulaşmada ne kadar değerli olduğunu ortaya koyuyor.
Günümüzde nükleer güç, UNECE bölgesinde üretilen elektriğin yüzde 20’sini, düşük karbon üretiminin ise yüzde 43’ünü karşılıyor. UNECE bölgesindeki elektrik üretiminin yarısından fazlası hala fosil yakıtlar tarafından sağlanıyor. Uzmanlar bu nedenle global çaptaki güç sisteminin süratle dönüştürülmesi için vaktin daraldığına dikkat çekiyor.
Nükleer reaktörlerin kapatılma kararı gözden geçirilmeli
Raporda, nükleer gücün, UNECE bölgesindeki 11 ülkede (Belçika, Bulgaristan, Çekya, Finlandiya, Fransa, Macaristan, Slovakya, Slovenya, İsveç, İsviçre ve Ukrayna) elektrik üretiminin yüzde 30’dan fazlasını sağlayan güç sisteminin etkin bir kesimi olduğu vurgulandı. Hali hazırda 20 ülkenin nükleer santral işlettiği, 15 ülkenin ise imal yahut geliştirme kademesinde olan yeni reaktörlere sahip olduğunun açıklandığı raporda, UNECE üyesi 7 ülkenin, birinci kere nükleer güç programı geliştirme sürecinde bulunduğu kaydedildi.
Kanada, Çekya, Finlandiya, Fransa, Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya, Slovenya, Rusya Federasyonu, Ukrayna, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri üzere birtakım ülkeler, nükleer gücün gelecekte ulusal emisyonlarını azaltmada kıymetli bir rol oynayacağını açıkça lisana getirdi. Buna karşılık Belçika, 2025’te, Almanya ise 2023’te nükleer enerjiyi etaplı olarak devre dışı bırakacağını duyurdu. Özet raporda, bölgede toplamda 292 reaktörün etkin çalıştığı, 2000 yılından bu yana, siyasi, ekonomik yahut teknik nedenlerle 70’in üzerinde reaktörün kapatıldığı belirtildi. Çoğunlukla bu reaktörlerin yerini, iklim değişikliği ile uğraşta aksaklıklara yol açacak olan kısmi fosil yakıtlı güç üretim sistemleri aldı.
UNICE uzmanları daha fazla nükleer santralin erken kapanmasının önüne geçilmesi gerektiğini lisana getirdi. Memleketler arası Güç Ajansı ve Memleketler arası Atom Gücü Ajansı’nın da bunu iklim değişikliğine yönelik acil bir öncelik olarak gördüğüne dikkat çekti
Reaktör teknolojilerinin seçenekleri
Nükleer reaktör teknolojisinin, büyük gigawatt ölçekli reaktörler, küçük modüler reaktörler (Small Modular Reactors – SMR) ve mikro reaktörler olmak üzere üç sınıftan oluştuğunun açıklandığı raporda, büyük reaktörlerin, günümüzde ticari olarak temin edilebilen oturmuş teknolojiler olduğunun altı çizildi. Küçük modüler reaktörlerin, ticari dağıtıma süratle yaklaşan dizaynlara sahip olup, Rusya’nın kuzey kıyılarında bu istikamette faaliyet gösteren bir tesisin, uzak uzaklıklardaki insanlara ısı ve elektrik tedarik ettiği tabir edildi. Birtakım mikro reaktör dizaynlarının, önümüzdeki beş yıl içerisinde, ABD ve Kanada üzere satıcı ülkelerde yer alması bekleniyor.
Nükleer rekabetçi bir seçenek
Söz konusu teknoloji özetinde, nükleer gücün rekabetçi bir seçenek olduğu vurgulanarak, “Nükleer güç, elektrik üretimi açısından dünyanın birçok yerinde maliyet endeksinde rekabetçi bir seçenek sunuyor. Düşük maliyetli finansman ve pazar yapısı sayesinde, büyük nükleer santraller için 5-10 milyar ABD doları ortasında değişen yüksek ölçülerdeki ön sermaye maliyetinin yükü azaltılabilir. Geleceğin küçük ölçekli “mikro reaktörleri” ve küçük modüler reaktörlerin, değişken yenilenebilir güç ile teknoloji etkileşimini finanse etmesi ve desteklemesi daha kolay olacak” sözlerine yer verildi.
Nükleer gücün geleceğin karbondan arındırılmış güç sistemlerinde öbür düşük karbonlu güç kaynaklarıyla entegrasyonunu artırma potansiyeline sahip olduğu belirtilirken, nükleer gücü kullanan ülkelerin birlikte çalışmaları muhtaçlığı da vurgulandı.
Türkiye, Akkuyu ile birinci adımı attı
Şu anda tüm dünyada 443 nükleer güç reaktörü düşük karbonlu elektrik üretmeye devam ediyor. Ortalarında Türkiye, Çin, Fransa, Japonya, İngiltere, Finlandiya’nın da bulunduğu 19 ülkede ise 51 reaktör inşa halinde bulunuyor. Mersin’de inşası devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) ise Türkiye’nin iklim değişikliği sıkıntısını çözme istikametinde attığı değerli bir adımı temsil ediyor. Uzmanlar, Türkiye’de bu yıl görülen sel, kuraklık ve orman yangınlarının gelecekte meydana gelecek iklim olaylarının bir işareti olarak görülmesi gerektiğini kaydediyor. Bu açıdan ülkenin hem iklim amaçları hem de sürdürülebilir kalkınma için ‘nükleer güce yönelmesinin bir seçenek değil, mecburilik olduğunun, pak güce geçişin nükleersiz olamayacağının altı çiziliyor.
Akkuyu NGS, çağdaş Rus tasarımı 3+ kuşak VVER 1200 teknolojisine sahip toplam 4 reaktörden oluşacak. Yılda 35 milyar kilovatsaat elektrik üretecek santral, ülkenin güç muhtaçlığının yüzde 10’unu karşılayacak. Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı bilgilerine nazaran; Akkuyu NGS’nin tam kapasitede çalışması durumunda Türkiye her yıl 7 milyar metreküp doğalgaz ithalatından da kurtulmuş olacak. Toplam sera gazı salınımının yüzde 86’sını hidrokarbon yakıt kullanımının oluşturduğu ülkede Akkuyu ile yılda 35 milyon ton karbondioksit salınımının da önüne geçilmiş olacak.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
