TÜRKİYE’de yıllık tüketici enflasyonu Temmuz 2017’den, üretici enflasyonu ise Aralık 2016’dan sonra birinci kere Eylül 2019’da tek haneye geriledi. Türkiye İstatistik Kurumu bilgilerine nazaran tüketici enflasyonu (TÜFE) eylülde aylık yüzde 0.99 arttı, yıllık tüketici enflasyonu ise yüzde 9.26’ya indi. Üretici enflasyonu ise (Yİ-ÜFE), yıllık yüzde 2.45’e düştü. Yüzde 6.29 olan tüketici enflasyonu tıpkı vakitte Ocak 2017’den beri görülen en düşük düzey. Enflasyonda düşüşün ekim ayında da sürmesi ve yüzde 8 düzeylerine inmesi bekleniyor.
ELEKTRİK-DOĞALGAZ
Geçen yıl eylülde TL’deki kıymet kaybı sonrası enflasyonda yaşanan aylık yüzde 6.3 yükselişin oluşturduğu baz tesiriyle yıllık enflasyon ağustostaki yüzde 15.01’den 5 puanın üzerinde gerilemiş oldu. TÜİK bilgilerine nazaran yüzde 0.99 artan eylül ayı enflasyonun en büyük nedeni elektrik ve doğalgaz artırımları. Doğalgaz ve elektrik fiyatlarındaki değişimin yer aldığı konut kümesinde aylık artış yüzde 2.15 oldu ve bunun genel tüketici enflasyonuna tesiri de 0.13 puan olarak belirlendi. Eylül ayı sonunda elektriğe bir artırım daha yapıldı. Bunun tesiri ekim ayı enflasyonunda görünecek.
SERVİS VE TAKSİ ÜCRETİ
İkinci büyük tesir ise servis ve taksi artırımlarından. Okulların açılmasıyla servis fiyatları arttı, taksilere de artırım yapıldı. Ayrıyeten akaryakıt ve mazotta eylülde fiyat artışları oldu. Tüm bu eserlerin yer aldığı ulaştırma kümesinde aylık enflasyon yüzde 1.61 oldu. Bu küme genel tüketici enflasyonunu ise 0.27 puan arttırdı. Yeni dönemin başladığı giysi ve ayakkabıda eserler fiyat artışlarıyla vitrinlerde yer aldı. Bu kümede da aylık artış yüzde 2.13. Bunun genel tüketici enflasyonuna tesiri de 0.13 puan.
Yine okulların açılmasıyla fiyat artışı yaşayan öbür bir eser de yurt fiyatları. Yurt fiyatlarına gelen yüzde 14 artırım lokanta ve oteller kümesinde aylık enflasyonu arttırdı. Aylık yüzde 1.54 artışın yaşandığı lokanta ve oteller kümesinin genel tüketici enflasyonuna tesiri 0.13 puan oldu. Çeşitli mal ve hizmetler kaleminde makyaj materyallerinde yüzde 11.4, afet sigortalarında yüzde 11.2, kreş ve gündüz bakım meskenlerinde yüzde 6.5’lik fiyat artışları enflasyonu arttırdı. Bu kümedeki aylık enflasyon yüzde 1.54 ve genel tüketici enflasyonuna tesir 0.13 puan.
SARMISAK ETKİSİ
Gıda, eylül ayında yüzleri güldürdü. Ağustosa nazaran yüzde 0.60 düşen besin enflasyonu genel tüketici enflasyonunu da 0.14 puan geriletti. Buna karşın eylül ayının artırım şampiyonu bir ayda yüzde 42.5 zamlanan sarmısak oldu. Türkiye’nin en kıymetli sarmısak üretim merkezlerinden Kastamonu Taşköprü’de, dolunun, sarmısak rekoltesinde yüzde 45’e varan düşüş yaratması fiyat artışında tesirli. Eylül ayı içinde pazarda sarmısak fiyatı 50 liraya kadar çıktı. Rekolte kaybı nedeniyle sarmısakta fiyat artışı önümüzdeki aylarda da sürecek. Besinde bilhassa taze zerzevat ve meyvelerde düşüş devam ediyor. Domates, limon, kuru soğanın yanı sıra dönemin açılmasıyla balık fiyatlarında düşüş var. Irak’ın yumurta ithalatını durdurmasıyla tavuk dalını etkiledi. Yumurtalık tavukların da kesite gönderilmesi tavuk eti fiyatında yüzde 14’e varan indirim getirdi.
MERKEZ’DEN İNDİRİM
Eylül ayı enflasyon dataları Merkez Bankası’ndan faiz indirimi beklentilerini arttırdı. 24 Ekim’de yapılacak Para Siyaseti Şurası toplantısından 100-150 baz puanlık indirime kesin gözüyle bakılıyor. Piyasa analistleri yıl sonuna kadar 200-250 baz puan daha ingidik öngörüyor. Lakin son enflasyon verisindeki olumlu havanın beklentiyi artırabilir.
