Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanan Otopark Yönetmeliği’nin yürürlük tarihi 30 Haziran’a ertelendi.
Bakanlıkça hazırlanan “Otopark Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in yürürlük tarihine ait yapılan değişiklik, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Bu kapsamda, yönetmeliğin 31 Mart 2020 olan yürürlük tarihi 30 Haziran 2020 olarak değiştirildi.
İŞTE OTOPARK YÖNETMELİĞİ
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin maksadı, 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu kapsamında kalan belediyelerde, son nüfus sayımına nazaran nüfusu 10000 ve daha fazla olan yerleşmelerde, nüfusu 10000’den az olmakla birlikte imar planı onaylanmış yerleşmelerde ve alanlarda ve imar planı bulunmamakla birlikte bu Yönetmeliğin uygulanacağına dair yönetimlerce karar alınan bütün yerleşmelerde, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapı ruhsatı düzenlenecek binalarda araçların yol açtığı parklanma ve trafik problemlerinin tahlili için otopark yapılmasını gerektiren bina ve tesislerde otopark gereksiniminin ölçü, ölçü ve öbür kurallarının tespit ve giderilme temellerini düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 37 nci ve 44 üncü hususlarına dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Açık otopark: Alışılmış yahut tesviye edilmiş yer üzerine yapılan, tabanı su geçirimli materyal ile kaplanan, üzeri fotovoltaik paneller de içerebilen sundurma gibisi yapılar ile kapatılabilen araç park yerlerini ve otopark hizmetinin yürütülebilmesi için mecburî olan 1 katı ve 6 m2’yi geçmeyen yönetim/güvenlik ünitesini içeren otoparkları,
b) Ada içi otoparkı: Elverişli imar adalarında, gerektiğinde binaların art bahçeleri de kullanılarak ada içlerinde, imar planlarında düzenleme yapılmak suretiyle ilgili parsellerin ortak kullanımına yönelik düzenlenen otoparkları,
c) Bakanlık: Etraf ve Şehircilik Bakanlığını,
ç) Bina otoparkları: Bir binayı çeşitli gayeler için kullanan özel ve hukuksal bireylere ilişkin ulaşım ve taşıma araçları için bu binanın içinde yahut bu binanın oturduğu parselde açık yahut kapalı olarak düzenlenen otoparkları,
d) Ünite otopark alanı: Bir aracın park etmesi için gerekli olan ve hareket alanları dâhil toplam park alanını,
e) Bölge otoparkları ve genel otoparklar: Bir kent yahut bölgenin mevcut ve gelecekteki kuralları ile gereksinimleri göz önünde bulundurularak imar planları ile düzenlenen muhtaçlığa nazaran açık, kapalı ya da katlı olarak belediyeler yahut öteki kamu kuruluşları ve özel bireyler tarafından yapılan ve işletilen otoparkları,
f) Yönetim: Sorumluluk alanlarına nazaran büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve valilikleri,
g) Mekanik otopark: Taşıtları asansör vazifesi gören düzlemler ile düşey yahut yatay olarak hareket ettirebilen, gerektiğinde insan eliyle de denetim edilebilen, yer altı yahut yer üstünde yapılan ve kesintisiz güç kaynağı ile beslenmesi mecburî olan ilgili ulusal ve memleketler arası standartlara uygun yapılan otopark sistemini,
ğ) Mevcut yapı: Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden evvel yapı ruhsatı alınıp üretimi devam eden yahut imali tamamlanan yapıyı,
h) Otopark rampası: Taban kotundan farklı kotta olan, otoparka giriş ve çıkışı sağlayan yahut farklı otopark katlarını birbirine bağlayan eğimli geçiş yollarını,
ı) Ortak otopark uygulaması: İmar adasındaki komşu parsellerin bahçelerinin daha faal kullanılabilmesi emeliyle; ilgili her bir parsel için parsel maliklerinin en az beşte dördünün muvafakati alınmak, her bir parsel sonu korunmak ve bu hudutlara nazaran planda verilen yapılaşma şartları başka farklı uygulanmak kaydıyla, tevhit şartı olan kot ve cephe sınırlamalarına bakılmaksızın ve parseller tevhit edilmeksizin vaziyet planı idarece onaylanarak ve tapuda beyanlar hanesine “ortak otopark alanı vardır” formunda belirtme yapılarak, açık yahut büsbütün gömülü olmak ve dilatasyonla ayrılmak kaydıyla kapalı olarak yapılan otopark uygulamalarını,
i) Park et-devam et otoparkı: Ana toplu taşıma istasyonu, durak ya da aktarma noktalarına, yönetimince belirlenecek yürüme aralığında düzenlenen genel otopark alanlarını,
j) Taşıt asansörü: Taşıtların taşınması gayesiyle ulusal ve memleketler arası standartlara uygun yapılan asansörleri,
k) Yeraltı otoparkı: Yol, meydan, yeşil saha, parklar ile kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin yahut tahsisli taşınmazların bahçelerinin, büsbütün alışılmış taban yahut tesviye tabanın altında kalmak üzere, uygulama imar planı kararı ile belirlenmek ve mevcut ağaç dokusu ve taban yapısı dikkate alınarak, ağaçlandırma ve bitkilendirme için kâfi derinlikte toprak örtüsü bırakılmak, mevcut dokuya ziyan vermemek ve ilgili standartları sağlamak koşulu ile yapılan kapalı otoparkları,
l) Yol üstü araç park yeri: Cadde ve sokak üzerinde, yaya kaldırımından ayrılmış cepte, yolun sağ tarafında yahut refüjde yol standartlarına uygun halde yatay ve düşey işaretlemeler ile ayrılmış, kullanım müddeti görülebilecek biçimde belirtilen, kullanım koşullarına ait öbür konular yönetimince belirlenen, motorlu yahut motorsuz araçların park edebileceği alanı,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte belirtilmeyen tanımlar için ilgili başka mevzuatta belirtilen tanımlar geçerlidir.
Genel esaslar
MADDE 4 – (1) Otoparkla ilgili genel asıllar aşağıda belirtilmiştir:
a) Binayı kullananların otopark muhtaçlığının bina içinde yahut parselinde karşılanması, bu fıkranın (e) bendinde belirtilen durumlar haricinde zaruridir.
b) Binaların, imar planı ve mevzuat kararlarına nazaran belirlenen bahçe aralıkları bu Yönetmelikte belirtilen istisnalar hariç otopark olarak kullanılamaz.
c) Binanın kullanımı için yapılan otopark alanları, 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu uyarınca ortak alan olarak yönetilir.
ç) Binek otoları için ünite park alanı, hareket alanı dâhil en az 20 m2’dir. Bu alan kamyon ve otobüsler için hareket alanı hariç olmak üzere en az 50 m2 üzerinden hesaplanır. Hareket alanı ve formu dâhil park yerlerinin vaziyet yahut kat planında gösterilmesi mecburidir. Taşıt asansörü ve mekanik sistemlerin kullanılması halinde ünite park alanı, onaylı projesinde açıkça gösterilmek ve yönetimince uygun görülmek kaydıyla daha az ölçülerde yapılabilir.
d) İmar planı ve parselasyon planlarında imar parsellerinin büyüklüklerinin otopark üretimini mümkün kılacak biçimde belirlenmesi temeldir.
e) Otopark gereksinimi kısmen yahut büsbütün parselinde karşılanamayan durumlar aşağıda belirtilmiştir:
1) Parselin alan yahut cephe boyutları nedeniyle otoparkın, bu Yönetmelikte belirtilen en az ölçülerdeki; park alanı, park etme sistemi, dönüş çapı, hareket alanı ve servis yolu alanlarının, taşıt asansörü yahut mekanik otopark sistemleri de kullanılmasına karşın büsbütün yahut kısmen, bodrum katlarda yahut parselinde karşılanamadığının bir teknik raporla idarece tespit edilmesi,
2) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Müdafaa Kanunu kapsamında korunması gerekli tescilli taşınmaz kültür varlığı parselinde bulunup, ilgili mevzuat uyarınca otopark yapılamaması,
3) Arazinin jeolojik ve topoğrafik yapısı, yer altı su düzeyinin yüksekliği üzere nedenlerle, tüm teknik önlemler alınmasına karşın, bodrum kat yapılamadığının ve taşıt asansörü yahut mekanik otopark sistemleri de kullanılmasına karşın parselinde otopark tesisinin mümkün olmadığının idarece tespit edilmesi,
4) Parselin, meskûn alanlarda yaya yollarından yahut merdivenli yollardan ya da araç trafiğine kapatılmış yol yahut yaya bölgelerinde kalan ve Ulaşım Uyum Merkezi (UKOME) ya da mahallî trafik/ulaşım komitesi tarafından otopark giriş-çıkışına müsaade verilmeyen yollardan cephe alması ve öteki yollardan araç giriş ve çıkışının mümkün olmaması,
5) Taşıt asansörü yahut mekanik otopark sistemleri de kullanılmasına karşın, binanın bodrum katında ve parselinde otopark üretimine mani olabilecek teknik bir zaruretin ilgili kamu kuruluşu ya da üniversitelerce düzenlenecek rapor dikkate alınarak yönetimince tespit edilmesi.
f) Otopark muhtaçlığının, bu fıkranın (e) bendinde yer alan kararlar doğrultusunda bir kısmı yahut tamamının parselinde karşılanamadığı binalarda karşılanamayan otopark ölçüsü;
1) Mümkünse komşu parsellerle ortak otopark uygulaması ya da ada içi otopark uygulamaları formunda karşılanır.
2) Otopark gereksinimi, (1) numaralı alt bende nazaran karşılanamaması durumunda; süresiz irtifak kurulmak ve tapu kütüğünün beyanlar hanesinde belirtilmek kaydıyla yönetimince belirlenecek yürüme arası içinde kamulaştırmaya husus olmayan diğer parsel yahut binada zarurî olarak ayrılması gerekenler haricindeki otopark alanlarından karşılanır.
3) Otopark gereksinimi, (1) ve (2) numaralı alt bentlere nazaran karşılanamayan parsellerde, tevhit yolu ile de tahlil sağlanamaması halinde, ilgili yönetimlerce, 12 nci unsurda yer alan temeller dâhilinde bedel alınmak suretiyle otopark yeri tahsis edilerek karşılanır.
4) (3) numaralı alt bende nazaran bölge ve genel otoparklardan tahsisin biçimine, (2) numaralı alt bende nazaran diğer parselde otopark yeri ayrılması ve irtifak kurulmasına ait olarak büyükşehirlerde ilgili yönetim görüşü alınmak suretiyle büyükşehir belediyeleri, öbür yerlerde ilgili yönetimlerce yol ve asıllar belirlenebilir.
5) Otoparkı parseli dışında bulunan yapıların otopark yerleri ve adetleri, tapu kütüğünün beyanlar hanesinde, yapı ruhsatı ve yapı kullanma müsaade dokümanının ilgili kısımlarında ve idare planlarında belirtilir.
g) Otoparkların giriş ve çıkışlarının kâfi olması, iç ve dış trafiği aksatmayacak formda düzenlenmesi zaruridir. Bununla birlikte;
1) İmar planında yükseltilmiş yahut viyadük olarak yer alan yollardaki parsel cephelerinden,
2) Merdivenli sokaklarda araçların ulaşmadığı kısımlardaki parsel cephelerinden,
3) Mer’i imar planlarında yaya yolu ayrılmış ve UKOME ya da mahallî trafik/ulaşım komitesi kararı ile yayalaştırılması uygun görülen yollardaki parsel cephelerinden,
4) Demiryolu hemzemin geçitlerini kesen yollardan cephe alan ve demiryolu platformuna 40 metre kadar olan kısımdaki parsel cephelerinden,
5) Sinyalize kavşaklara erişen yollardan cephe alan parsellerin uzak köşesi, sinyalizasyona UKOME ya da mahallî trafik/ulaşım komitesince bilakis karar alınmadıkça 20 metre olan kısımlardaki parsel cephelerinden,
6) UKOME ya da lokal trafik/ulaşım komitesince karar alınanlar hariç, dönel kavşak ve katlı kavşak kolları boyunca yer alan parsel cephelerinden,
otopark giriş çıkışı düzenlenemez.
ğ) Otoparklarda, 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun, 3/7/2017 tarihli ve 30113 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği, 6/3/2007 tarihli ve 26454 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sarsıntı Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, 19/12/2007 tarihli ve 26735 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, 15/5/1997 tarihli ve 22990 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik, 5/12/2008 tarihli ve 27075 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Binalarda Güç Performansı Yönetmeliği kararlarına uyularak gereken tedbirlerin alınması, engellilerin kullanımına yönelik düzenlemelerin yapılması zaruridir. Ayrıyeten, Türk Standartları Enstitüsünce hazırlanan ilgili tüm standartlara uyulur. Standartların bu Yönetmelikte belirlenen ölçü ve ölçülerden daha az olması halinde bu Yönetmelik kararları geçerlidir. Bu tertibin sağlanmasından ve yürütülmesinden belediyeler ve valilikler sorumludur.
h) Bu Yönetmelikte yönetimlerce karar alınması öngörülen konularda, 3194 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat kararlarına muhalif olmamak ve bu Yönetmelik kararlarına uyulmak şartıyla uygulanacak hali takdire ilgili yönetim yetkilidir. İmar planları ile yahut yönetimlerce bu Yönetmelik kararlarına karşıt kararlar getirilemez.
ı) Genel bina ve bölge otoparkları ile genel otoparkların giriş-çıkış ve asansörlerine en yakın yerlerinde birden az olmamak koşuluyla, her 20 park yerinden birinin engelli işareti konularak engelliler için ayrılması mecburidir. Yol üstü otoparklarda engelliler için yapılacak düzenlemeler, trafik güvenliği temel alınarak yapılır.
i) Bütün otopark cinslerinde otopark alanının %1’ inden az olmamak üzere ek alan bisiklet ve motosiklet park yeri olarak ayrılır.
j) Kat mülkiyeti ve kat irtifakı tesis edilirken otopark olarak ayrılan alanların, gereken hallerde ilgili yönetim meclisinde bu istikamette karar alınmak suretiyle eklenti olarak ilgili bağımsız kısma tapuda tahsisi gerçekleştirilebilir. Eklenti otoparkların ortak alan olarak yönetilmesi hususu idare planında belirtilir.
k) Varsa ulaşım ana planı ve/veya otopark ana planına uygun olmak şartıyla ilgili yönetimin uygun görüşü ve ilgili trafik yahut ulaşım komitesinin kararı ile üretim haline nazaran açık, katlı ve kapalı otoparklar için geçerli kararlar yerine getirilmek kaydıyla işletme maksatlı otopark yapılabilir.
l) Yaya alanları, bisiklet yolları ve kaldırımlar otopark olarak düzenlenemez ve kullanılamaz.
m) Açık otoparkların tesis edildiği alanın yerlerinde, yağmur suyu tahliyesi için uygun eğim verilir, yağmur suyunu toprağa geçiren gereçler kullanılır.
n) İmar planları hazırlanırken bölge ve genel otopark yerleri, katlı otopark ve cep otoparkı düzenlenecek yerler konusunda Büyükşehirlerde UKOME, öteki yerlerde ilgili trafik kurulunun görüşü alınır.
o) Yol üstü araç park yeri için ayrılması gereken alanın ölçüleri en az 2,5×5,50 metredir. Engelli araçları için 1/30 oranında park yeri ayrılır.
ö) Yol üstü otoparkı yapılacak yerler ile üretimine ve işletilmesine ait yordam ve asıllar, büyükşehir belediyelerinde UKOME, öteki belediyelerde mahallî trafik/ulaşım komitesi kararı alınarak yönetimlerce belirlenir, buna nazaran yol üstü otopark düzenlemeleri, uygulaması ve işletmesi yapılır.
p) Bölge ve genel otoparklar ile yol üstü otoparklarında kapasite, boş-dolu oranları üzere şimdiki dataların kayıtlarının tutulması ve elektronik ortamlar da dâhil paylaşılmasına ait metot ve temeller yönetimlerce belirlenir.
r) 5216 sayılı Kanun uyarınca büyükşehir belediyelerince ulaşım ana planlarının yapılması yahut yaptırılması ve uygulanması temeldir.
s) İlgili yönetimler, bu fıkranın (f) bendinin (3) numaralı alt bendi kapsamında kalıp bölge ve genel otoparklardan faydalanmak için müracaat edenlerin otopark probleminin nasıl çözümleneceğini, binanın hangi bölge yahut genel otoparkından yararlanacağını 30 gün içinde bildirmekle yükümlüdür.
Bina ve parsel otoparklarının düzenlenme esasları
MADDE 5 – (1) Bina ve parsel otoparklarının düzenlenme temelleri aşağıdaki biçimdedir:
a) İlgili yönetim varsa, UKOME ya da trafik/ulaşım kurulu kararlarını göz önünde bulundurarak, imar planları ve kent ulaşım sistemini de temel alarak parselinde otopark yapılamayacak güzergâhları belirler. Bu alanlarda 4 üncü unsura nazaran uygulama yapılır.
b) Otopark gereksiniminin tamamının bodrum katlarda karşılanamaması halinde, büsbütün doğal yahut tesviye edilmiş taban altında kalmak ve üzeri yeşillendirilerek bahçe vasfının ortadan kaldırılmaması kuralıyla binaların öncelikle art ve yan bahçe altlarının tamamı ile gereken durumlarda yönetimin uygun görmesi halinde ön bahçe yer altının parsel hududuna 3 metreden fazla yaklaşmamak suretiyle ön bahçe arasının yarısını geçmeyen kısımlarında otopark yapılabilir. Otopark giriş çıkışı ön bahçe arası içinden de sağlanabilir. Otopark rampası parsel sonu dışından başlatılamaz.
c) Otopark gereksiniminin tamamının bodrum katlar ile alışılmış yahut tesviye edilmiş yerin altında karşılanamaması halinde, yeşil dokuya uygun ve su geçirimli gereç ile bina art ve yan bahçelerinde açık otopark yeri tefrik ve tesis edilebilir. Lakin art bahçede otopark yeri tefrik ve tesis edilebilmesi için yan bahçenin en az 3,00 metre olması yahut bina içinden en az 2,75 metre genişliğinde geçiş yolu düzenlenmesi kaidedir. Yan bahçede otopark yeri de tesis edilecekse bunun için yan bahçe arasına 2,50 metre daha ek edilir ya da 3 üncü hususun birinci fıkrasının (ı) bendinde tanımlanan ortak otopark uygulaması ile en az 2,50 metre eninde geçiş yolu sağlanır.
ç) Yerleşme bölgelerinde; binanın bodrum katları, natürel yahut tesviye edilmiş taban altı ile art ve yan bahçelerde kâfi otopark yerinin teşkil edilememesi halinde, 7 metre ve daha fazla ön bahçe uzaklığı olan yerlerde, yeşil dokuya uygun ve su geçirimli materyal ile bina cephesinden itibaren 2 metre dışında kalan kısmın, bina girişine pürüz olmayacak formda açık otopark alanı olarak düzenlenmesi konusunda yönetimler yetkilidir.
d) Mevcut yapılarda parsel maliklerinin ek otopark yapmak istediği durumlar ile birinci fıkranın (b), (c) ve (ç) bentlerine nazaran otopark muhtaçlığını karşılayamadığı idarece tespit edilen yeni yapılarda; ticari hedefle işletilmemek, 634 sayılı Kanun uyarınca muvafakat alınmak, ayrıyeten değişiklikten etkilenen bağımsız kısım malikinin muvafakati alınmak ve taşıyıcı sistemi olumsuz etkilememek kaydıyla art bahçede binalara 2 metreden fazla yaklaşmamak, yer kat yüksekliğini aşmamak kaydıyla taban üstü mekanik otoparklar ve/veya taşıt asansörü yapılabilir.
e) Ticaret alanları, ticaretin yapılabildiği karma kullanımlar ile ticaretin yapılabildiği konut alanlarında, binanın gereksinimi olan otoparkını parsel yahut bina bünyesinde karşılamak, otopark dışında hiçbir kullanım getirmemek, bahçe aralarını korumak koşuluyla bağımsız kısım olarak bodrum katlarında ve girişi yer kattan da olabilen ticari hedefli otoparklar yapılabilir. Ticari maksatlı dışa dönük olarak kullanılan otoparklarda 634 sayılı Kanun uyarınca parsel maliklerinin muvafakati ve UKOME ya da trafik/ulaşım kurulu görüşü alınarak uygulama yapılır. Bu otoparkların, giriş ve çıkışlarının binanın kullanımına ilişkin otoparklardan farklı düzenlenmesi, tavan döşemelerinde ve başka bağımsız kısımlara bitişik duvarlarında ilgili mevzuatına nazaran ses, ısı ve su yalıtımı yapılması, dışa bakan cephelerinin bina estetiğiyle uyumlu olması zaruridir.
f) İlgili mevzuat mucibince binanın serpinti sığınağı olarak kullanılmak üzere ayrılmış kısımları, barış vaktinde ek otopark olarak kullanılabilir. Lakin binanın gereksinimi olan otopark mahallerinin başka ayrı düzenlenmesi mecburidir. Sığınakların ek otopark olarak kullanılabilmesi için tasdikli mimari projenin, araçların giriş-çıkış ve park etme sistemi açısından uygun olması gereklidir.
g) Otopark Yönetmeliği kapsamında kalan yerleşmelerin imar planlarında bu Yönetmeliğin uygulanamayacağına dair karar getirilemez.
ğ) Toplu konut inşaatlarında, sanayi ve depolama tesislerinde, kamu kurum ve kuruluşları, halkın toplu kullanımına açık alışveriş merkezleri, sinema, tiyatro üzere yapılarda, ağız diş sıhhati merkezleri ve hastanelerde, otellerde, stadyum ve kapalı spor tesislerinde, üniversitelerde, düğün salonlarında otopark gereksiniminin bina bünyesinde yahut parselinde ya da bu Yönetmelik kapsamında parselinde otopark teşkilinin mümkün olmaması halinde komşu parselde karşılanması zaruridir.
h) Otoparkların düzenlenmesinde aşağıda belirtilen ölçülere uyulur:
1) Otopark rampası ve sirkülasyon yolları üzerinde yapılacak otopark tefrişlerinde, otopark tefrişinden sonra kalan aralığın, asgarî rampa genişliğini sağlaması mecburidir.
2) Otopark giriş kapısı genişliği net 2,75 metreden az olamaz.
3) Otopark giriş kapısı yüksekliği net 2,00 metreden az olamaz.
4) Otopark iç yüksekliği kiriş altı dâhil olmak üzere hiçbir yerde net 2,10 metreden az olamaz.
5) Genel otoparklarda rampa eğimi % 15’ten fazla olamaz. Genel otoparklar haricinde, otopark gereksinimini bünyesinde karşılayan binalarda otopark rampası eğimi % 20’den fazla olamaz.
6) Otopark rampa genişliği 2,75 metreden az olamaz. Rampalar dönüş kısımlarında minimum 2.75 metre iç yarıçapında düzenlenir.
7) Genel otoparklarda yapılacak 90 derecelik dönüş verilen yollarda, küçük araçlar için gidiş ve dönüş yolu genişlikleri toplamı 6,50 metreden az olamaz. Genel otoparklar haricinde bu ölçü 6,00 metreden az olamaz.
8) Otoparkların tefrişinde hareket alanı hariç, binek otoları için en az 2,40×4,90 metre, kamyonet ve panelvan için 3,00×6,00 metre, kamyon ve otobüsler için en az 4,00×12,00 metre ölçüsü temel alınır.
9) Ünite otopark alanlarının uzun kenarı en az 4,90 metre, kısa kenarı ise engelliler için en az 3,50 metre öbürleri için en az 2,40 metre genişliğinde olmak zorundadır.
ı) Otoparklarda taşıt asansörü yapılabilir. Fakat yangına karşı gereken önlemlerin alınması, giriş-çıkışların kâfi olması, iç ve dış trafiği aksatmayacak halde düzenlenmesi zaruridir. Taşıt asansörünün hizmet vereceği binalarda yedek elektrik jeneratörü bulundurulması ve yapı kullanma müsaadesi etabında bu asansörlerin ilgili yönetimlerin yetkili ünitelerince çalışıp çalışmadığının denetlenmesi ve buna nazaran yapı kullanma müsaadesinin verilmesi gerekmektedir.
i) Bina ve parsel otoparklarının emeli dışında kullanıldığının tespit edilmesi halinde, bina yahut yapı idaresi tarafından ilgili yönetimine bildirimde bulunulur.
Bölge ve genel otoparkların düzenlenme esasları
MADDE 6 – (1) Bölge otoparkları ve genel otoparklar, imar planlarında bu kullanımlara ayrılan yerlerde ve plan temellerine uygun olarak yer üstünde yahut altında açık, kapalı yahut çok katlı olarak gerektiğinde mekanik sistemler de kullanılarak yapılır.
(2) Bölge otoparklarında mekanik otopark sistemleri kullanılması halinde, bu sistemler teknik, mekanik gereksinimleri göz önünde bulundurularak ilgili yönetimlerin uygun görüşü doğrultusunda ilgili standartlara nazaran yapılır ve mekanik otopark sistemlerinin bulunduğu kısımlarda bu Yönetmelikte belirlenen ölçülere uyulmayabilir.
(3) Valilik yahut belediyeler tarafından yaptırılan bölge ve genel otoparkların kontrol, bakım, tamirat ve işletilmesi valilik yahut belediyelere aittir. Bu hizmetler için alınacak fiyat valilik yahut belediyelerce tespit edilir. Bölge ve genel otoparkların üretimi, bakımı, tamiratı ve işletilmesi üçüncü şahıslara verilebilir.
(4) Ana arter yollarda cadde altı, imar mevzuatının müsaade verdiği meydan, yeşil saha ve parklar ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca uygun görülen, Ulusal Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim tesis alanları hariç, bu kuruluşlara ilişkin yahut tahsisli taşınmazların bahçelerinde; büsbütün doğal yahut tesviye edilmiş yer altında kalan kısımlarda, otopark giriş ve çıkışlarında can ve mal güvenliğinin sağlanması, giriş ve çıkışların bu alanların giriş ve çıkışlarından başka olması ve kullanımını etkilememesi şartlarıyla, mevcut ağaç dokusu dikkate alınarak; korunması gerekli ağaçlara hiçbir halde ziyan verilmemesi, ağaçlandırma ve bitkilendirme için kâfi derinlikte toprak örtüsü bırakılması ve standartların sağlanması kaydıyla bölge ve genel otopark yapılabilir. Yer altı otoparkları, her durumda trafik önlemleri alınarak ve lokal trafik etütleri yaptırılmak kaydıyla; trafik yükü hesaplanarak planlanır ve projelendirilir. Bu tıp otoparkların üretimi için kurumlar ortası (idare ve ilgili kurum) mutabakat ve hususla ilgili UKOME ya da trafik/ulaşım kurulu kararı alınması gerekir.
(5) Bölge ve genel otoparklar ile AVM’lere ilişkin otoparklarda, her 50 park yerinden en az biri elektrikli araçlara uygun olarak (şarj ünitesi dâhil) düzenlenir. Muhtaçlığa nazaran elektrikli araç otopark yeri sayısının artırılması konusunda yönetimlerce karar alınabilir.
Park et-devam et otoparklarının düzenlenme esasları
MADDE 7 – (1) Araçların kent merkezine yönlendirilmemesi hedefiyle, kentin merkezi alanları dışında çeperlerinde yer alan ana toplu taşıma istasyonu, durak ya da aktarma noktalarına yönetimince belirlenecek yürüme uzaklığı içerisinde park et-devam et otopark alanları tesis edilir. Büyükşehir belediyelerince yapılması mecburî olan ulaşım ana planlarında park et-devam et otopark alanları gerekli ayrıntıları ile birlikte belirtilir. İmar planları hazırlanırken ulaşım planları dikkate alınır.
(2) Park et-devam et otopark alanlarına yalnızca binek taşıtlar, hafif ticari araçlar, motosiklet ve bisikletler park edebilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Planlama ve Uygulama Esasları
Otopark aranması gereken kullanımlar ve miktarları
MADDE 8 – (1) Otopark aranması gereken kullanımlar ve ölçüleri Ek-1’de yer almaktadır.
(2) Belirlenen otopark ölçüleri en az ölçüler olup, bu ölçüler ve kullanım çeşitlerinin alt tipleri yöre gereksinimleri göz önünde bulundurularak; büyükşehir sonları içinde büyükşehir belediyelerince resen ya da ilçe belediyelerinin teklifleri doğrultusunda büyükşehirlerin meclis kararı ile, başka belediye ve mücavir alan hudutları içinde belediye meclislerince, bunların dışında ilgili yönetimlerce artırılabilir. Cephesi 9 metreden yahut alanı 250 m2’den küçük olan parseller ile 4 üncü unsurun birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında kalan parsellerde otopark muhtaçlığının en az yarısının parselinde karşılanabilmesi halinde konut kullanımına ilişkin minimum otopark muhtaçlığını en fazla %50 oranına kadar azaltmaya ilgili yönetimi yetkilidir.
(3) Otopark sayısı, açık tesislerde parsel alanı üzerinden, başka yapılarda ise emsal hesabına mevzu alan üzerinden belirlenir.
(4) Hesaplama sonunda bulunan sayının kesirli olması halinde bir üst kıymet temel alınır.
(5) Birden fazla emelli binaların farklı kısımları için, Ek-1’de belirtilen kendi kullanım çeşidine nazaran tespit edilen otopark ölçüsü uygulanır. Kullanımları gereği otel, hamam, sauna üzere bünyesinde farklı işlevler bulunduran yapılardaki asıl kullanımın tamamlayıcısı niteliğini taşıyan hacimler için asıl kullanım çeşidine nazaran otopark ölçüsü belirlenir. Lakin bünyesinde kongre merkezi bulunduran otellerin otopark gereksinimi, otel ve kongre merkezi için farklı ayrı hesaplanır.
(6) Ek-1’de bulunan tabloda yer almayan kullanım tiplerine ait otopark sayıları, varsa öncelikle ulusal/uluslararası standartlara uygun olarak yahut tabloda yer alan emsal kullanımlar dikkate alınarak yönetimince belirlenir.
Beş yıllık imar programları
MADDE 9 – (1) Onaylı imar planında tespit edilen bölge ve genel otoparklarının uygulama periyodunda ilgili yönetimlerce gerçekleştirilecek 5 yıllık imar programlarına alınması gerekir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Uygulama ve Denetim
Yapı ruhsatı ve kullanma müsaadelerinin verilmesi
MADDE 10 – (1) Yapılacak yapılara bu Yönetmelikte belirtilen temellere nazaran otopark yerleri ayrılmadıkça yapı ruhsatı, bu otoparklar inşa edilip hazır hale getirilmedikçe de yapı kullanma müsaadesi verilemez.
(2) Otopark ölçüsünün, engellilere ayrılanlar da dâhil, araçların park etme tertibi ve tefrişinin, varsa parsel sonundan itibaren otopark rampasının, trafik akışının ve tesis kapasitesinin yapının onaylı mimari projesinde sayısal pahaları ile birlikte gösterilmesi mecburidir.
Otoparkların maksadı dışında kullanılamayacağı
MADDE 11 – (1) Yapı kullanma müsaadesi alındıktan sonra otopark yerleri plan ve Yönetmelik kararlarına alışılmamış olarak diğer emellere tahsis edilemez.
(2) Yönetimler, bina otoparklarının kullanımını engelleyici her türlü ihlalleri önlemekle yetkili ve vazifelidirler. Aksi uygulamalarda 3194 sayılı Kanunun ilgili kararları uygulanır.
(3) İlgili yönetimler, bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yapı kullanma müsaade dokümanı düzenlenen yapılardaki otoparkların hedefine uygun kullanılıp kullanılmadığını, yapı kullanma müsaade dokümanı tarihinden itibaren beş yıl içerisinde denetlemekle, büyükşehir belediyeleri de, 5216 sayılı Kanunun 11 inci unsuru uyarınca bu kontrolün yapılıp yapılmadığını takip ile yükümlüdür. Valilikler, bu kontrollerin belediyeler yahut büyükşehir belediyelerince yapılmadığının tespiti halinde, gerekli kontrolleri yapmaya ve vazifesini ihmal eden yönetimler hakkında İçişleri Bakanlığına bildirimde bulunmaya yetkilidir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Otopark Bedeline Ait Hükümler
Otopark bedelinin tespit, tahakkuk ve tahsili
MADDE 12 – (1) 4 üncü hususun birinci fıkrasının (f) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca alınacak otopark bedelinin tespiti, tahakkuku ve tahsilinde bu unsurda belirtilen temellere uyulur.
(2) Otopark bedelinin hesabında, 4 üncü unsurun birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen ünite park alanları ile Ek-1’de belirtilen otopark sayısı temel alınır.
(3) Otopark bedellerinin tahakkuk ve tahsil temelleri bu Yönetmelik kararları dikkate alınarak ilgili yönetimler tarafından belirlenir.
(4) Otopark bedelleri kamu bankalarından rastgele birinde açılacak otopark hesabına yatırılır. Bu hesapta toplanan meblağa kanunların öngördüğü faiz oranı uygulanır.
(5) 5216 sayılı Kanun kapsamında kalan belediyelerde, büyükşehir belediyesince ilçe belediyeleri ismine otopark hesabı açtırılır.
(6) İlçe belediyeleri hesabında toplanan otopark meblağı, büyükşehir belediyelerince o ilçe sonları içerisinde yapılacak yahut yaptırılacak bölge yahut genel otoparkları için kullanılır.
(7) Otopark bedeli alınan parsellerin otopark gereksiniminin ilgili idarece genel yahut bölge otoparklarında karşılanması zaruridir. Büyükşehirlerde otopark bedeli alınan parsellerin otopark gereksiniminin büyükşehir belediyesince karşılanması mecburidir.
(8) Tahsis edilen alanın kamulaştırılması yahut rastgele bir nedenle kullanılamaz hale gelmesi durumunda yeni bir otopark alanı tahsis edilir. Yapı ruhsatının iptali durumunda otopark için alınan bedel o yıla nazaran hesaplanacak ölçü üzerinden geri ödenir.
(9) Otopark bedeli tahsil edilmeden yapı ruhsatı düzenlenmez.
(10) Tahsilat makbuzunda, yapının ada ve parsel numarası ve tahsilatın kaç araçlık otopark yeri için yapıldığı da belirtilir. Bu makbuzun bir nüshası yapının ruhsat evrakında bulundurulur.
(11) Bu Yönetmelikte belirtilen temeller dâhilinde otopark yeri bölge yahut genel otoparklardan karşılanacak yükümlülerden alınacak otopark bedelinin hesabına ve tahsiline ait temeller aşağıda açıklanmıştır:
a) Gerekli görülmesi halinde yerleşme bölgeleri, vilayet genel meclisi yahut belediye meclisi tarafından 5 kümeye ayrılır ve her küme için aşağıda gösterilen hesap hali uygulanır:
1) 1. Küme için, tarifedeki bedelin %100’ü,
2) 2. Küme için, tarifedeki bedelin %90’ı,
3) 3. Küme için, tarifedeki bedelin %80’i,
4) 4. Küme için, tarifedeki bedelin %70’i,
5) 5. Küme için, tarifedeki bedelin %60’ı,
otopark bedeli olarak alınır. Büyükşehir hudutları içinde büyükşehir belediyeleri resen ya da ilçe belediyelerinin teklifleri doğrultusunda, başka belediye ve mücavir alan sonları içinde belediyeler, bunların dışında ilgili yönetimler meclis kararı almak suretiyle, bu unsurda belirtilen küme sayısını azaltmaya ve bedel hesabına ait oranları arttırmaya yetkilidir.
b) Ünite otopark bedeli : ( A + B ) x 20 x Y formülü ile hesaplanır.
c) Formülde verilen;
1) A : Ünite otopark bedeli arsa hissesini tabir eder. Belirlenen yerlerin 29/7/1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu uyarınca her yıl için tekrar belirlenen bedelinin planda belirlenen katlar alanı hesabına bahis alana bölünmesi ile tespit edilir.
2) B : Ünite otopark bedeli yapı hissesini tabir eder. Yapı ruhsatının düzenlendiği yıl için, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Ünite Maliyetleri Hakkında Bildiride yer alan otoparka ilişkin ünite fiyatlara karşılık gelen bedeli tabir eder.
3) 20 : Binek otolar dikkate alınarak belirlenen hareket alanı dahil en az ünite park alanını söz eder.
4) Y : (a) bendinde belirtilen ve Meclis Kararı ile belirlenen yerleşme bölgelerinde ayrılan kümelere nazaran uygulanacak oranı (%100, %80 … gibi) söz eder.
Otopark hesabından yapılacak harcamalar
MADDE 13 – (1) Otopark hesabında toplanan meblağ, belediyelerin kendi kaynaklarından ayıracağı tahsisatla birlikte, tasdikli plan ve beş yıllık imar programına nazaran hazırlanan kamulaştırma projesi karşılığında otopark tesisi için gerekli arsa alımları ile bölge ve genel otoparkların inşasında kullanılır. Bu meblağ, öncelikle parselinde otopark muhtaçlığı karşılanamayan lakin otopark bedeli ödeyen parsellerin bulunduğu mümkün olan en yakın sonlar içinde kullanılır.
(2) Otopark hesabında toplanan meblağ otopark tesisi dışında öteki bir emelle kullanılamaz.
(3) Otopark hesabında toplanan meblağ, belediyelerce hazırlanacak sarf evrakı, verile buyruğu ve hak ediş raporuna nazaran belediyesinin yazılı talimatı üzerine ilgili bankaca hak sahibine ödenir.
(4) Otopark hesabında toplanan meblağın, emelinde kullanılıp kullanılmadığı hususu İçişleri Bakanlığınca denetlenir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan mevzuat
MADDE 14 – (1) 1/7/1993 tarihli ve 21624 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Otopark Yönetmeliği ile 30/12/1993 tarihli ve 21804 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Otopark Yönetmeliği Hakkında Genel Bildiri yürürlükten kaldırılmıştır.
Sorumlu idare
MADDE 15 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında yetki ve sorumluluk, alanlarına nazaran, belediyeler ve valiliklerdedir.
(2) Bu Yönetmelik ile belediye ve mücavir alan hudutları içinde belediye meclisine, belediye encümenine ve belediye başkanlığına verilen yetkiler, belediye mücavir alan sonları dışında valilik vazife alanında kalan alanlarda, vilayet genel meclisi, vilayet encümeni ve vilayet özel yönetimleri tarafından kullanılır.
İmar planları
GEÇİCİ UNSUR 1 – (1) Belediye yahut valilikler, imar planı hudutları içerisinde kalan alanlardaki yerleşmenin projeksiyon nüfusunun otopark muhtaçlığını tespit ederek, bu muhtaçlığın karşılanması hedefiyle bölge otopark alanı oluşturmaya yönelik imar planı revizyonlarını yahut değişikliklerini en geç iki yıl içinde yaparlar. Planların yürürlüğe girmesinden itibaren en geç üç ay içinde bu planı tatbik etmek üzere beş yıllık imar programını hazırlayarak bu mühlet içerisinde uygularlar.
İdarelerce belirlenecek adap ve esaslar
GEÇİCİ UNSUR 2 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra, yönetimler bu Yönetmelik ile kendilerine tespit yetkisi verilen hususlar ile ilgili metot ve temelleri belirlerler.
(2) 14 üncü husus kapsamında yürürlükten kaldırılan mevzuat ile tespit yetkisi verilen mevzulara ait yönetimlerce düzenlenen asıllar, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren altı ay içerisinde bu Yönetmeliğe uygun hale getirilir. Bu yükümlülük belediyelerce yerine getirilinceye kadar uygulamalar bu Yönetmelik doğrultusunda yapılır.
İşlemleri devam eden yapılar
GEÇİCİ UNSUR 3 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten evvel mevzuata uygun olarak alınmış ruhsata nazaran inşasına başlanıp devam eden yapılar ile yapı kullanma müsaade evraklı olup inşaat alanı ve emsali, bağımsız kısım sayısı ve kat sayısı artışı ile kullanım emeli değişikliği olmaksızın tadilat yapılacak yapılarda talep edilmesi halinde bu ruhsatın düzenlendiği Yönetmeliğe nazaran uygulama yapılır.
(2) Kamu kurum ve kuruluşlarınca bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten evvel ihale kararı yahut ihale tarihi alınmış yahut ihalesi yapılmış olan lakin ruhsat düzenlenmemiş yapıların ruhsat süreçleri ihaleyi yürüten kurum ve kuruluşların talebi halinde bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden evvel yürürlükte olan Yönetmeliğe nazaran sonuçlandırılır.