‘İŞTE bu türlü gençler var’ diyebileceğimiz bir öykü. İlham Veren Kadınlar’da fark yaratan, yeni işler yapan, yılmayan, üreten bayanları yazmaya devam ediyoruz. Bu kıssanın kahramanı Elif Atmaca. 29 yaşında, Gazi Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi Endüstriyel Tasarım Fakültesi mezunu. Babası asker olan Elif Atmaca’nın çocukluğu Anadolu’nun farklı bölgelerinde geçti. Annesi mesken iktisadı öğretmeniydi. Ağabeyi ve Elif her gittikleri yere ahenk sağlamayı daha çok küçük yaşlarda öğrendi. Elif ana sınıfını Ardahan’da okudu. İlkokula Urfa Akçakale’de başladı. Annesi Halk Eğitim Merkezleri’nde de öğretmenlik yaptı. Bu yüzden de hayatında üretmek, farklı gereçler kullanmak oldu Elif Atmaca’nın. Urfa’da kaldıkları periyotta ise etraflarında yaşıtı kimse yoktu. Annesi de oyun arkadaşı bulmakta zorlandığı kızının eline boyaları, makasları vererek “Ne istiyorsan yap” diyerek ona bir yaratıcı alan sağladı.
DEPREM FELAKETİNİ YAŞADILAR
Babasının İzmit’e tayini ailede büyük sevinç yaratmıştı. Birinci kere büyük bir ile gittiler. Lakin bu memnunluk uzun süremedi. Türkiye’nin büyük acısı 7.4’lük 17 Ağustos 1999 zelzelesini İzmit’te yaşadı. Bulundukları bölgede yıkım olmasa da büyük bir dehşet yaşadılar. Babası da Kocaeli’nde kurulan çadır kentin kumandanı oldu. Bir mühlet okula gidemedi Elif, her depremzede çocuk üzere. Bir müddet de barınaktan yapılmış bir okulda okudu. Babası tüm gününü çadır kentte geçirdiği için onlar da ağabeyiyle birlikte daima çadır kentteydi. Acıyı, acıyı paylaşmayı, yokluğu, dayanışmayı, paylaşmayı, her şeye karşın memnun olmayı öteki çocuklarla birlikte küçük yaşta çadır kentte yaşadı Elif. Hasılı hayatın her tarafını küçük yaşta tanıdı. Elif, o günleri şöyle anlatıyor: “Asker kızı olduğum için nereye gidersek gidelim evvel çok gözlemlerdim, beşerler neler yapıyorlar, nasıl yaşıyorlar, yaşıtlarım neler yapıyor? Çadır kent beni çok etkiledi. İleride yapacağım iş mutlaka çocuklarla ilgili olmalı diye düşündüm.” Olağan ki konutta her şeyi pahalandıran bir annenin tesiri de büyük Elif’in hayatında. Birinci dizaynlarını konutta tasarlamaya başladı. Zira, annesi onun duvarları boyamasına, perdeleri kesmesine hiç pürüz olmadı.
OKURKEN TASARLADI
Elif ve ailesi İzmit’ten sonra Ankara’ya taşındı. Gazi Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi Endüstriyel Tasarım Bölümü’ne girdi. Memnundu, zira istediği kısımdı. Staj için MAN ve Arçelik üzere şirketlere gittiğinde, “Ben bu işlerde çalışmam, hayalimdeki sanayi tasarımı bu değil” dedi. Her vakit çocuklara yönelik bir şeyler yapmak istedi. Üniversitenin son sınıfındayken, “Her çocuğun oyun oynamaya hakkı var ve her çocuğun oyuncağı olmalı” fikriyle bir dizayna başladı. Her çocuğun sıkılmadan oynayacağı, cinsiyet ayrımı olmayan bir oyuncak tasarladı.
İMECE’YE KATILDI
Üniversitedeyken TEGV’in projelerine katıldı. 2.5 yıl dezavantajlı çocuklarla çalıştı. Bu atölye çalışmalarında da çocukların ellerine verilen oyuncaklardan ya da daima tekrarlanan tıpkı oyunlardan sıkıldıklarını gözlemledi. Okulu bitirince küçük çaplı bir şirkete dizayncı olarak girdi. Lakin hayalleri büyüktü. Bir arkadaşının ısrarıyla İstanbul’a geldi. İstanbul’da girişimcilerin buluşma noktası Starters Hub’ta bir teknoloji teşebbüsüne dizayncı olarak katıldı. Bu girişimcilik dünyası onu mıknatıs üzere çekti. Kâr odaklı küçük teşebbüslerden takviye bulduğunu, güzel fikirlerin önünün açıldığını görünce, “sosyal yarar yaratan bir iş neden büyümesin” diye düşündü. Bu devirde onu en çok destekleyen de Bilim Kahramanları Derneği’nin aktivitelerinde tanıştığı ve yol arkadaşı olan Ögeday Uçurum oldu. Birlikte Şiddetli Grubu’nun desteklediği Atölye’nin İMECE platformuna gittiler. Nitelikli eğitim alanında müracaatlarını yaptılar. Elif Atmaca oyun kiti geliştirdi. İMECE’den aldıkları 120 bin liralık dayanakla oyun kiti Toyi’yi ürettiler. Hem dezavantajlı çocuklarla denemeler yapıldı hem de özel okullarda okuyan çocuklarla. Elif, bu çalışmasını şöyle anlatıyor: “Bu denemelerde gördük ki, bir çocuk özel okulda çok çeşitli imkanlara sahip olarak görünse de yaratıcılıktan uzaklaşmış olabiliyor. Oradan oraya gitmekten, her şeyin kendine sunulmasından önüne bir oyun kiti geldiğinde ‘Barbie yoksa oynamam’ diyebiliyor. Bu yüzden de oyun hakkının her çocuğun hakkı olduğunu ve yaratıcılığın desteklenmesi düşünerek üretimi yaptık.”
20 ÜLKEDEN 333 YATIRIMCI
Toyi STK’larla işbirliğiyle mülteci çocuklarla buluştu. Çocukları eşitleyen ve yaratıcılığı tetikleyen Toyi, duyuldukça talep her geçen gün arttı. İşlerini büyütebilmek için kitlesel fonlamaya başvurdular. Kitlesel Fonlama şirketi Kickstarter’la birlikte bir kampanya yaptılar. Bir ayda 20 ülkeden 333 yatırımcı oldu. Çok ilgi çekti kampanyaları. 7 STK seçtiler farklı ülkelerden ve oyuncağı alanlar için bu STK’lara bağış yapıldı. Bir ayda 2 bin kit satıldı, 2 bin de bağış yapıldı.
FUARDAN MOMA’YA
2018 yılında Almanya’da Spielwarenmesse Oyuncak Fuarı’na gitti iki ortak. Küçücük bir standları vardı. Orada Hollandalı bir eğitim seti şirketi Toyi’yi beğendi. Bu şirket sayesinde öbür oyuncak şirketleri kapılarını çaldı. Birebir fuarda New York’un en çok ziyaret alan çağdaş sanat müzesi Museum of Çağdaş Arka MoMa’nın yetkilileri Toyi’yle ilgilendiler. 4 ay boyunca araştırdılar. Kullanılan gereçlerin geri dönüşümlü olması, sıfır atık olması üzere özellikleri de tasarımı kadar ilgi çekti. Ve Toyi MoMA’nın müze mağazasına girdi.
Elif Atmaca, MoMA müze mağazasına giren birinci Türk oyuncak dizayncısı oldu. Müzeyi ziyaret eden Türklerin sayesinde toplumsal medyada tanındı. Şimdi MoMA’yı ziyaret edemese de Elif Atmaca, MoMA sayesinde ismini duyurdu, Amerika’dan yeni siparişler aldı. Amerika’dan Tayvan’a uzanan farklı yerlerde butik oyuncakçılarda ve internet üzerinden satılıyor Toyi. Ve Elif Atmaca şimdilerde oyuncağını büsbütün biyoplastikle hayata geçirmeyi planlıyor.
ÖDÜL ALDI
TOYİ ile Elif Atmaca bu yıl İbrahim Bodur Toplumsal Girişimclik ödüllerinde “İleri Aşama” kategorisinin de birincisi oldu. Elif Atmaca, mükafatın fikir annesi Zeynep Bodur Okyay’ın vizyonundan çok etkilendiğini anlatıyor. Bu ödül ile birlikte bilinirliğinin de arttığını düşündüğü için çok memnun.
NASIL BİR OYUNCAK?
TOYİ; teker, ayak, göz, eklem, çubuk, esnek halka ve eklem modüllerinden oluşan kit ile 6 yaş ve üstü çocuklar, etraflarında bulunan her türlü objeyi istedikleri oyuncaklara dönüştürüyor. Bu sayede bir su şişesi rokete, eski bir kutu trene yahut bir kozalak sempatik bir hayvana dönüşebiliyor. Toyi ile çocuklar ister kendi başlarına ister arkadaşlarıyla birlikte kendi oyuncaklarını tasarlıyor.
OYUN HAKKI İÇİN ÇALIŞIYOR
ELİF Atmaca tıpkı vakitte her çocuğun oyun hakkı için çalışıyor. Bunu yapanları da ‘oyun savunucusu’ ilan ediyor ve şöyle diyor: “Oyun çocuklar için temel bir hak, meğer birçok vakit çocukların oyun hakkı göz arkası ediliyor. Kim şahsî yaşantısında kendine has yollarla çocuk oyun hakkını destekliyor, biz onlara Oyun Savunucuları diyoruz.”
