Kanserle çaba etmek; olduktan sonra değil, olmadan evvel oluşturulan ömür üslubu ile çok daha tesirlidir.
Kansere karşı müdafaa hakkında çeşitli yollar mevcut. Bazen bir çalışmada önerilen makul bir kanser tedbire sistemi başkasında önerilmemektedir. Bununla birlikte tedbire usulleri hakkında bilinenler de her gün gelişmektedir. Tüm hastalıklarda olduğu üzere kanserde de en büyük etken, hastalığı oluşturmayacak hayat biçimini benimsemek ve sağlıklı bir hayatı oluşturmak için olması gerekenleri dikkate almaktır. Kanserle çaba etmek olduktan sonra değil, olmadan evvel oluşturulan hayat usulü ile çok daha tesirlidir.
YYÜ Gaziosmanpaşa Hastanesi Tıbbi Onkoloji Kısmından Doç. Dr. Yakup Bozkaya, kansere karşı koruyan hayat biçimi hakkında beslenmeden, güneşe, fizikî aktiviteden uyku sistemine, konut ve iş ortamından gerilim idaresine kadar günlük ömür içinde her alanda bilgiler paylaştı.
BESLENME BİÇİMİ
Bol zerzevat ve meyve tüketilmesi: Diyetimizin meyce zerzevat tam tahıllar ve fasulye üzere bitkisel kaynaklardan elde edilen besinlere dayandırmalıyız. Zerzevat tüketiminin hem çiğ ve pişmiş olarak tüketilmesi ve zerzevat meyve tüketiminin mevsiminde olmasına dikkat etmek gerekir. Bilhassa mevsiminde ve taze olarak tüketilen zerzevat ve meyveler mide kanserine karşı kollayıcı olmaktadır.
Tek bir beslenme yerine her besinden yeteri kadar beslenme en sağlıklı olan beslenmedir. Bu nedenle karbonhidratı büsbütün hayatımızdan çıkarmak yerine tam tahıl kaynakları ve kuru baklagilleri tüketmek sıhhat açısından değerli olacaktır. Zira tahıllar bilhassa B1 vitamini açısından varlıklı besinlerdir. B1 vitamini de depresyon açısından esirgeyici olması nedeniyle bağışıklık sistemimizi güçlendirecektir .Bu nedenle tam buğday ekmek, bulgur, yulaf, mercimek, kuru fasulye ve nohut haftanın belli günlerinde tüketmeye itina göstermek gerekir.
Yapılan çalışmaların sonuçlarına nazaran Omega 3 yağ asitlerinin tüketilmesi kanserin gelişme riskini azalttığı gösterilmiştir. Bu nedenle Omega 3 yağ asit kaynağı olan balık tüketiminin hafta 2-3 sefer ve özelliklede kızartma yerine buğulama yahut fırında pişirilmiş biçimde olması kıymetlidir. Ek olarak, sızma zeytinyağı ve karışık kuruyemişlerle desteklenmiş bir Akdeniz diyeti uygulayan bayanların göğüs kanseri riski daha düşük olabilir. Akdeniz diyetini uygulayan şahıslar, kırmızı et yerine tereyağı ve balık yerine zeytinyağı üzere sağlıklı yağları tercih ederler.
İşlenmiş besinlerden uzak durmak: Çeşitli çalışmalarda çok ölçüde işlenmiş et yemenin muhakkak kanser risklerini artırdığı sonucuna varmıştır. Bilhassa bu kanserler ortasında ön planda mide-bağırsak kanserleri gelmektedir. Kırmızı et tüketiminin bu nedenle hafta 2 günü geçmeyecek biçimde olmasına dikkat etmek gerekir. Pişirme metodu olarak kızartma ve kavurma sistemi yerine haşlama ve buharda olması tercih etmek gerekir.
Şeker oranını azaltmak:
Rafine şekerler ve hayvansal kaynaklardan elde edilen yağlar da dahil olmak üzere daha az kalorili yiyecekleri seçerek daha hafif ve yağsız yemek sağlıklı kiloyu korumak açısında kıymetlidir. Rafine şeker bilhassa bedende insülin düzeyinin yüksekliğine ve yağ dokusunun artışına neden olması nedeniyle kanser riskini artırabilmektedir. Bu nedenle günlük aldığımız şeker oranının 5 den fazla olmamasına dikkat etmemiz gerekir.
Bağırsaklar bağışıklık sistemimiz açısından çok değerli organlardır. Bu nedenle fonksiyonlardaki rastgele bir bozukluk doğal olarak bağışıklık sistemimizi etkileyerek hastalıklara ve özelliklede kansere davetiye çıkarabilmektedir. Bilhassa son periyotlarda yapılan çalışmalarda kanser tedavisinde kullanılan yeni ilaçlarda bile bağırsak fonksiyonlarının de tedavi tesiri üzerine çok değerli olduğuna vurgu yapılmaktadır. Bu nedenle makûs beslenme ve gerilimden uzak durulması ve yoğurt (özellikle mesken yapımı) kefir üzere probiyotiklerden faydalanması bağırsak işlevleri açısından değerli olacaktır.
Sigara ve alkolden uzak durmak: Sigara içmek kanser dahil olmak üzere bedende çabucak hemen her organla ilgili hastalıklara yol açmaktadır. Akciğer kanserlerinin büyük bir çoğunluğu sigara nedenli olduğu bilinmesinin yanı sıra öteki nedenli akciğer kanserlerine göre sigara içen akciğer kanserli hastalar daha makûs seyretmektedir. Bu nedenle sigarayı bırakmak hem hastalığa karşı korunmada hem de tedavi ve hastalık gidişatında kıymetli iyileşmelere neden olacaktır. Pasif içicilik olarak nitelendirilen ve bulunduğumuz ortamda sigara dumanına maruz kalmamız ilerde akciğer kanseri riskini artırmaktadır. Bu nedenle mesken dahili olmak üzere kapalı ortamlarda sigara içiminden uzak durulması gerekir. Alkol tüketimi göğüs, kolon, böbrek ve karaciğer kanseri olmak üzere çeşitli kanserlerin oluşması üzerine risk oluşturmaktadır. Bilhassa içilen alkol ölçüsü ve içilen müddet artıkça bu risk daha da artmaktadır.
Bütün bu beslenme çeşitlerine ek olarak bilhassa içerdiği curcumin unsuru sayesinde kanserin önlemesinde işlev gösteren zerdeçal besinlerle birlikte kullanılabilir. Bunun yanı sıra son vakitlerde yapılan çalışmalarda kanser tedavisine yardımcı olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle yemeklerin içinde taze olarak tüketilmesi önerilir.
FİZİKSEL AKTİVİTE
Sağlıklı bir kiloyu korumak, göğüs, prostat, akciğer, kolon ve böbrek kanseri dahil olmak üzere çeşitli kanser cinslerinin riskini azaltabilir. Kilonuzu denetim etmenize yardımcı olmasının yanı sıra, fizikî aktivite tek başına göğüs kanseri ve kolon kanseri riskini azaltabilir. Sıhhat açısından faydalı olması için haftada en az üç gün 45 dakika boyunca orta derece aerobik aktivite yahut iki gün 45 dakika boyunca ağır aerobik aktivite yapmak gerekir. Sistemli fizikî aktivite kanserlerden korunma dışında bağışıklık sistemini artırarak mevcut kanserle de daha düzgün bir gidişata neden olur. Bu nedenle hiç olmazsa günlük en az 30 dakika fizikî aktiflik sıhhat açısından çok kıymetli olacaktır.
GÜNEŞTEN KORUNMA
Deri kanserli erkek ve bayanlarda en sık görülen ve önlenebilen kanserlerden biridir. Güneş ultraviyole ışınları derideki hücreler üzerinde kimyasal hasarlara yol açarak kansere neden olabilmektedir. Bilhassa açık cilt ve saç rengine sahip renkli gözlü bireyler güneş ışınlarına daha hassastır. Bu nedenle öğle güneşi olarak isimlendirilen güneş ışınlarının en güçlü olduğu saat 10:00 ile 16:00 ortasında güneşten uzak durun. Dışarıda olduğunuzda mümkün olduğunca gölgede kalmaya dikkat etmek ve güneş gözlüğü ile geniş kenarlı şapkalar takmak yardımcı olur. Cildinizin mümkün olduğunca birçoklarını kaplayan, sıkı dokunmuş, bol giysiler giymek ve daha fazla ultraviyole radyasyon yansıtan parlak yahut koyu renkleri tercih etmek değerlidir. Güneşten korunmak için güneş kremi kullanmak bilhassa çokça uygulamak ve her iki saatte bir yahut yüzüyorsanız yahut terliyorsanız daha sık olarak yine uygulamak kıymetli olacaktır. Bronzlaşma yataklarından ve güneş lambalarından kaçınmak kıymetlidir. Zira bunlar doğal güneş ışığı kadar ziyanlıdır.
AŞI
Çeşitli viral enfeksiyon casuslarının kanserle alakası net bilinmektedir. Hepatit B karaciğer kanserine neden olan bir virüstür. Belirli başlı yetişkinler bu virüs için risk altındadır. Örneğin cinsel olarak etkin olan lakin karşılıklı tek eşli bir bağlantı içinde olmayan yetişkinler, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları olan bireyler, damardan ilaç kullanan şahıslar ve sıhhat hizmetleri yahut enfekte kan yahut beden sıvılarına maruz kalabilecek kamu güvenliği çalışanları. İnsan papilloma virüsü dediğimiz HPV rahim ağzı ve öteki genital kanserlerin yanı sıra baş ve uzunluğundaki i kanserlere yol açabilen cinsel yolla bulaşan bir virüstür. HPV aşısı 11 ve 12 yaşlarındaki kız ve erkek çocuklar için önerilir.
İŞ VE MESKEN NİZAMI
İş yahut konut ortamında çeşitli hususlara maruz kalmak akciğer mesane mezotelyoma lösemi başta olmak üzere çeşitli kansere neden olabilir. Bu iş kümeleri başında bilhassa maden çalışanları, petrol endüstrisi, kimyasal unsur kullanımının olduğu öteki sanayi kümeleri gelmektedir. Bu hastalıkların korunma için temel yaklaşım kişinin hastalık etkeni ile müsabakasının önüne geçilmeli, kişinin etkenle teması önlenmesidir. Öbür tedbirler teneffüs yolu teması açısından kapalı ortamlarda bulunmanın minimuma indirilmesi ve gözetici maskeler kullanılması ve tesirli bir havalandırma sisteminin olmasıdır. Bilhassa yalıtımda olmak üzere kullanılan çeşitli kimyasal unsurlar ve gazlardan ötürü mesken ortamında sık sık havalandırma çeşitli akciğer kanserleri ve mezotelyoma önlenmesi açısından değerli olacaktır.
UYKU
Uykunun insan sıhhatinde merkezi bir rol oynadığı güzel bilinmektedir. Bedenin bağışıklık sistemi üzere neredeyse tüm sistemleri üzerindeki tesiri mevcuttur. Araştırmalarda gecede altı saatten az uyuyan şahıslarda rastgele bir nedenden ötürü mevt riskinin ve kanser riskinin yüksek olduğunu bulunmuştur. Bilhassa kolon kanserine neden olabilen polipleri ve mide kanseri tiroid ve baş boyun kanserinde kısa uyku müddetiyle müspet bir korelasyon çalışmalarda gösterilmiştir. Uyku mühleti yanında uyku kalitesi de kanserde kıymet arz etmektedir. Bu nedenle günde en az 6 saat (9 dan fazla olmamalı) tertipli ve kaliteli uyku sağlıklı bir beden için gereklidir.
STRES İDARESİ
Kanser gelişiminde çevresel, genetik, ömür üslubu, sosyoekonomik faktörler tesirli olsa da gerilimin de kanser gelişme sürecinde rol aldığı düşünülmektedir Gerilimli bireylerde görülen daha fazla alkol-sigara tüketimi, idman eksikliği, diyete dikkat etmeme ve şişmanlık, zayıf uyku ve düşük tedaviye ahenk üzere yüksek riskli davranışlar kanseri tetikleyebilir. Bu nedenle gerilim idaresi kanser tedbiri açısından değerli olacaktır. Bu nedenle ferdi olarak gerilimi azaltmak için, spor, teneffüs idmanı, meditasyon, biyo feedback, gevşeme, beslenme ve diyet, yakınlardan toplumsal dayanak alma, toplumsal, kültürel ve sportif etkinliklere katılma, masaj, dua ve ibadet, vakit idaresi üzere teknikler kullanılabilir.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ÖBÜR FORMÜLLER
Çeşitli kanser çeşitlerinde yapılan taramalarla ve sistemli tıbbı bakım ile hastalık erken periyotta yahut kanserleşmeden teşhis alınabilmekte ve büsbütün şifa ile sonuçlanabilmektedir. Bu nedenle Cilt, kolon, serviks ve göğüs kanseri üzere çeşitli kanser cinsleri için tertipli kendi kendine muayene ve sıhhat kuruluşunda taramalar değerlidir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
