Dünya var olduğundan bu yana insanoğlu üzerinde denetim sağlayamadığı her tıp durum karşısında ağır dehşet ve tasa yaşar. Sarsıntı, sel, tsunami üzere doğal felaketler, terör atakları ve tarihten bu yana veba ve kolera üzere ‘pandemi’ olarak tanımlanan, koca bir kıtayı hatta tüm dünya yüzeyini tesiri altına alabilecek şiddette salgın hastalıklar, insanların üzerinde denetim sağlayamadığı durumlar ortasında. Klinik Psikolog Şehnaz Tuna, bu türlü durumlarda ailelere ne yapması gerektiği konusunda birkaç tavsiyede bulundu. ‘Çocuklara rol model olduğunuzu unutmayın” diyen Tuna’nın teklifleri şöyle:
Koronavirüsü kısaca tanımak gerekirse; koronavirüsler (CoV), soğuk algınlığından Orta Doğu Teneffüs Sendromu (MERS-CoV) ve Ağır Akut Teneffüs Sendromu (Severe Acute Respiratory Syndrome, SARS-CoV) üzere daha önemli boyuttaki hastalıklara neden olan büyük bir virüs ailesidir. Henüz insanlara bulaşmamış olan lakin hayvanlarda saptanan birçok koronavirüs mevcut. 2019’un son günü Dünya Sıhhat Örgütü̈’nün (DSÖ) Çin ülke ofisi, Çin’in Hubei eyaletinin Vuhan kentinde sebebi bilinmeyen zatürre hadiseleri bildirdi. 2020’nin birinci günlerinde de bu hadiselerin etkeni, daha evvel insanlarda tespit edilmemiş yeni bir koronavirüs olarak tanımlandı ve nihayetinde hastalığının aktüel ismi Covid-19 olarak kabul edildi.
Koronavirüs salgınının son iki aydır tüm dünyada yol açtığı kaos ve kayıplara seyirci kalmak bile çaresizlik hissini tetiklemişken birkaç gün evvel Sıhhat Bakanı’nın yaptığı açıklamayla tehlikenin şahsen kendi yaşadığımız ülke hudutlarımız içerisinde de var olduğunu resmi olarak öğrendik. Genel karantina endişesiyle marketlerde boşalan raflar, tükenen kolonya ve dezenfektanlar, iptal edilen seyahat ve faaliyetler, eğitime orta verilmesi üzere alınan ağır tedbirler, dert düzeyimizi her gün daha da arttırdığı üzere virüsün öldürücü özelliğini de gün yüzüne çıkarttı. Üzerinde denetimimiz olmadığı bu süreci denetim etmeye çalışırken dehşet ve korkumuz daha da şiddetleniyor. Zira uğraşımız birebir anda bu salgın karşısındaki güçsüzlüğümüzü bize hatırlatıyor. Bu tıp bir kaos içerisinde kaybolmaktansa gücümüzün ana odağı ferdî sıhhatimizi koruma etmenin yanı sıra reaksiyonlarımızı de denetim edebilmek olmalı.
COVİD-19 SÜRECİNDE ÇOCUKLARA NASIL YAKLAŞMALIYIZ?
Salgın devrinde gerilim ve korkumuzu denetim altına almak ebeveyn olarak kıymetli bir sorumluluk. Koronavirüs üzere olaylar çocuklarımızda onlara ziyan verecek boyutta tasa, gerilim ve akıl karışıklığına yol açar. Bilhassa ufak çocukları içinde ‘ölüm’ sözcüğü içeren haber ve görsellerden uzak tutmalıyız. Anne babalarının ruh halleri kelam konusu olduğunda son derece hassas olan çocuklar ebeveyninde gerilim, gerginlik ve endişe sezdiği anda bu hislerin hepsini bir sünger üzere içlerine çekecektir. Hasebiyle çocukların mana veremedikleri bu meçhullükten kurtulmaları için haberlerden, toplumsal medyadan ya da etraftan duyduklarıyla ilgili temel kimi bilgilere muhtaçlıkları var. Çocuklara rol model olduğumuz gerçeğini unutmadan onları bilgilendirirken şu hususlara dikkat etmeliyiz:
– Haber kaynaklarına erişimlerini kısıtlayın: Biz yetişkinler olarak bile okuduğumuz ya da dinlediğimiz haberleri işlemede sorun yaşarken bu durum çocuklar için çok daha tehlikeli. O yüzden çocukları daima tekrar eden kaos haberlerinden uzak tutun.
– Olağan hayatı devam ettirin: Çocuklar için rutin demek güvenlik demektir. Okullar kapanmış olsa dahi siz ebeveyn olarak çocukların günlük yaşantılarını alışık oldukları biçimde devam ettirmelerini teşvik edin.
– Model olun: Hijyen ve sağlıklı olma konusunda çocuklarınıza model olun. Ana hijyen kurallarını gerekirse oyun formatında çocuklarınıza öğretin. Unutmayın, siz sağlıklı olmazsanız ailenizin sıhhatini müdafaanız da mümkün olmaz.
– İnanç sağlayın: Bu periyotta çocukların gereksinimi olan en kıymetli his, inanç duygusudur. Çocuklarınızla konuşurken ebeveyn olarak onları korumak için elinizden geleni yaptığınızı söyleyin ve onlara bu hususta azamî inanç aşılayın.
– Kolay ve anlaşılır olun: Kriz periyotlarında en aktif denetim prosedürü net olmaktır. Çocuklarınıza gereksiz bilgi vermekten kaçının. Gerçek fakat kolay bilgiler paylaşın. Örneğin, bu virüsün yeni bir virüs olmakla birlikte bildiğimiz başka virüslerden çok da farklı olmadığı üzere bir bilgi paylaşarak onların dikkatli ancak tıpkı vakitte da rahat olmaları gerektiğini vurgulayın.
