51. TÜRKİYE İMSAD GÜNDEM BULUŞMALARI’NDA “TÜM TARAFLARIYLA YENİLEME VE GÜÇLENDİRME” KONUSU DEĞERLERLENDİRİLDİ
Türkiye İMSAD’ın bölümle ilgili gelişmeleri ele aldığı ‘Gündem Buluşmaları’nın 51.’ncisi, ‘Tüm Taraflarıyla Yenileme ve Güçlendirme’ başlığı altında düzenlendi. Toplantıda, Boğaziçi Üniversitesi’nden Emeritus Prof. Dr. Mustafa Erdik ile DEGÜDER İdare Şurası Lideri Sinan Türkkan, ‘Yenileme, derin yenileme ve güçlendirme ortasındaki temel fark nedir?’, ‘Güçlendirmenin olmazsa olmaz kaideleri neler?’, ‘İstanbul’da yapı stoku ne durumda?’, ‘Güçlendirme konusuna lokal idarelerin yaklaşımı nasıl?’, ‘Güçlendirmenin önündeki mahzurlar ve tahlil teklifleri neler?’ soruları çerçevesinde değerlendirmelerini paylaştı.
Türkiye İMSAD (Türkiye İnşaat Materyali Sanayicileri Derneği) tarafından 51’nci defa düzenlenen‘Gündem Buluşmaları’, 2 Haziran 2022 tarihinde Demirdöküm ve GF Hakan Plastik’in katkılarıyla online olarak gerçekleştirildi.
Açılışını Türkiye İMSAD İdare Şurası Lideri Tayfun Küçükoğlu, moderatörlüğünü Türkiye İMSAD Lider Vekili Ferdi Erdoğan’ın yaptığı ‘Tüm Taraflarıyla Yenileme ve Güçlendirme’ başlıklı toplantıda, Boğaziçi Üniversitesi’nden Emeritus Prof. Dr. Mustafa Erdik ile DEGÜDER İdare Konseyi Lideri Sinan Türkkan değerlendirmelerini paylaştı.
Toplantının açılış konuşmasını yapan Türkiye İMSAD İdare Konseyi Lideri Tayfun Küçükoğlu, 2004 Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Kanunu’nun çıkmasıyla birlikte 2005 yılında ülkemizdeki en büyük yapısal dönüşüm hareketinin başladığını hatırlatarak, “Hedef zelzeleye güçlü hayat alanlarını oluşturmaktı. Kentsel dönüşüm seferberliğiyle yıkıp yine yapma konusu öne çıkınca, yapılarda estetik yenileme çalışmaları, derin yenileme dediğimiz güç verimliliği, havalandırma, tesisat yenileme çalışmaları ve güçlendirme çalışmaları geri planda kaldı. Son 2 yıldır pandemi nedeniyle tüm dünya olarak ömrümüzde esaslı değişimler gerçekleşti. İzolasyon sürecinde konutta geçirdiğimiz mühletler artınca, mesken içinde daha konforlu alanlar oluşturma gereksinimi ortaya çıktı. Böylelikle yenileme konusu yine gündemimize girdi. Talepteki bu değişim, inşaat gereçleri endüstrisinin gelişimine de değerli katkı sağladı. Bu süreçte güç maliyetlerindeki global artışla birlikte gücün iklim değişikliği üzerindeki tesirlerine yönelik farkındalığın artması, binalarda güç verimliliği sağlama hedefiyle derin yenilemeye yönelik ilgiyi artırdı” tespitini yaptı.
2026 yılında Türkiye’de 17 milyon kişinin sarsıntıya karşı riskli konutlarda ömrünü sürdürmeye devam edeceğine dikkat çeken Tayfun Küçükoğlu, “Ülkemiz için sarsıntı riski çok büyük, binalarımızı inceletip kesinlikle güçlendirelim” bildirisini verdi.
İnşaat gereçleri endüstrisi olarak bu süreçte yurt içinde değişen ve gelişen talebi karşılamada büyük performans kaydettiklerini söyleyen Tayfun Küçükoğlu, “İhracat tarafında ise yüzde 46’lık artışla ne kadar güçlü bir altyapıya ve güçlü büyüme potansiyeline sahip olduğumuzu gösterdik. İç pazar, dış pazar, yenileme, derin yenileme, güçlendirme, yapısal dönüşüm, alt yapı, üst yapı üzere tüm alanları desteklemek için endüstrimiz gerekli tüm imkan ve kapasiteye sahiptir. İnşaat gereçleri endüstrimizin bu potansiyeli ile gurur duyuyoruz” dedi.
“Unutmayalım; ‘Deprem öldürmez, bina öldürür’”
Toplantının moderatörü Türkiye İMSAD Lider Vekili Ferdi Erdoğan ise “Kritik ve kıymetli bir husus olarak gördüğümüz yenileme ve güçlendirme konusunu her fırsata gündeme getirmeye çalışıyoruz. Geçmişte kentsel dönüşümün yanlış anlaşıldığı, farklı beklentiler içine düşüldüğü bir süreç yaşadık. Herkes meskenim yenilensin, bedeli artsın diye ‘beyaz atlı müteahhit’ini bekledi. Meğer top yekûn yıkıp yapmak yerine dayanıklı-dayanıksız bina ayrımının yapılması gerekiyordu. Kentsel dönüşümü; kentin nüfusu artarken, besin, güç, su, atık idaresinin de dengelenmesi, hazırlanması, tasarruflu halde kullanılması, ulaşımda müddetlerin kısaltılması, eğitim alanlarının yine düzenlenmesi üzere kapsamlı, yalnız sarsıntıyla sonlu olmayan, afetlere karşı güçlü ve ‘akıllı’ ömür alanlarının oluşturulması olarak tanımlıyorum. Bu süreçte yenileme pazarı, oluşan kentsel dönüşüm beklentileri nedeniyle hayli gerilemişken, Covid-19 sürecinde değişen gereksinimler nedeniyle birden yükselişe geçti. Mevcut meskenlerde kentsel dönüşümü beklemek yerine tesisatın değiştirilmesi, yalıtım yapılarak güç verimliliğinin artırılması üzere ‘kaynak inovasyonu’ olarak tanımlayacağım yenileme-derin yenileme çalışmaları arttı. Temassız hayat için dönüşümü yaptık ancak zelzele için güçlendirmeyi geri plana attık. ‘Deprem öldürmez, bina öldürür’ kelamını hiç unutmamamız, riskli binalarımızı kesinlikle güçlendirmemiz gerekiyor” halinde konuştu.
“Güçlendirme konusunu gündemde tutmalıyız”
Kentsel dönüşüm ile güçlendirmenin birbirlerinden çok farklı olduğunun altını çizen Prof. Dr. Mustafa Erdik, “Kentsel dönüşüm toplumsal bir olaydır ve uzun vadeli yapılabilir. Her bakımdan akıllı kentlerin oluşturulması, toplu hayatın yine planlanması bir süreç problemidir. Güçlendirme ise mevcut yapı için fiziki bir olaydır ve acil yapılması gereken bir iştir. Yenileme ve derin yenileme çalışmalarının kozmetik ve konforla ilgisi varken, zelzeleye karşı bir müdafaa tesiri yoktur. Zelzeleye karşı güçsüz, riskli bir binada derin yenileme yapılması bir yarar sağlamaz. İstanbul için en acil gereksinim binaların durumlarının tespit edilmesi ve her bir bina için reçetenin oluşturulmasıdır. Bizim tüm gayemiz mümkün Marmara zelzelesi kapımızdayken binaları süratle güçlendirerek en az hasarla zelzelenin atlatılmasını sağlamak, can kayıplarının önüne geçmektir. Güçlendirme konusu zelzele riski nedeniyle giderek değerli hale geliyor, gündemde tutmalı, siyasi düzleme bu mevzu taşınmalı” dedi.
Prof. Dr. Mustafa Erdik, 2000 yılı öncesinde inşa edilen binaları kapsayacak halde kampanya bazlı zelzele güçlendirmesi için bir yönetmeliğe gereksinim olduğunu söyledi. Güçlendirmenin ilk adımı olarak riskli binaların derecelendirilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Mustafa Erdik, pilot bir çalışmanın İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütüldüğünü belirtti.
Deprem performans güzelleştirme formüllerine de değinen Prof. Dr. Mustafa Erdik, taşıyıcı sistem elemanlarının güçlendirilmesi, yapısal sistemin güçlendirilmesi, sarsıntı yer hareketini modifiye etme metotları ve yapısal denetim teknolojileri hakkında bilgi verdi. Japonya’da yaygın kullanılan sarsıntı yalıtımlı modüler inşaat tahlillerinden de kelam eden Prof. Dr. Mustafa Erdik, bu uygulamaların acil durumlarda pratik kullanımlarıyla değerli yararlar sağladığına dikkat çekti.
Yapıların güçlendirilmesini gerçekleştirecek kişi ve şirketlerin yetkinliklerinin kıymetli olduğunu, buralarda bir kontrol sisteminin kurulması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Mustafa Erdik, “Güçlendirme konusunda ehil olmayan şahısların yanlış uygulamalarına şahit oluyoruz. Bu kısımların çözülmesi, kontrol düzeneklerinin devreye alınması, tüzel düzenlemelerin yapılması gerekiyor. ‘Yanlış Uygulama Sigortası’ ile teminatlar sağlanabilir. Böylelikle bir binada yanlış bir güçlendirme süreci yapan kişi de sorumluluğu üstlenmiş olur. Hem bu sebeple gerçekleşecek muhtemel can kayıplarının önüne geçilir hem de ekonomik kayıplar önlenir. Sıhhatimiz kelam konusu olduğunda tabip hekim gezerek karar verirken, binamızın güçlendirilmesi üzere ucunda yeniden can güvenliğimiz olan bir hususta maalesef yetkinliğe bakmadan ucuza kim yapıyorsa o tercih ediliyor” biçiminde konuştu.
“Güçlendirmenin önündeki pürüzleri kaldırmalıyız”
DEGÜDER (Deprem Güçlendirme Derneği) İdare Şurası Lideri Sinan Türkkan ise riskli bina tarifini hatırlatarak, “2018 yılında Kandilli Rasathanesi datalarına nazaran 13 bin 500 adet çok ağır hasar, 34 bin 400 adet ağır hasar, 146 bin 500 adet orta hasar riski taşıyan bina bulunduğu, mümkün büyük bir zelzelede 600 bin hane için acil barınma gereksinimi doğacağı tespit edildi. Zelzelenin ne vakit olacağı, nasıl olacağını konuşmak yerine, çok can kaybı olmadan bu sarsıntısı nasıl atlatabiliriz bunu düşünmemiz lazım” dedi.
Her bir binanın sorunu ve tahlil gereksiniminin farklı olduğunu belirten Sinan Türkkan, güçlendirme konusunda tüm binalar için tek bir standart oluşturmanın güç olduğunu vurguladı.
Sinan Türkkan, “Depreme karşı güçlendirme, yıkıp tekrar yapmaya nazaran yüzde 50 az maliyetli olması ve etrafa tesirleri bakımından daha avantajlı. Ancak güçlendirilen yapının, yeni yapılan yapı kadar sağlam olacağı fikri ne yazık ki yaygın değil. Buraların güzel anlatılması gerekiyor” dedi.
Sinan Türkkan, “6306 sayılı mevzuatta yıkım süreci için kat maliklerinin 2/3 oranında çoğunluğu aranıyorken, güçlendirme için erişilmesi daha güç olan Kat Mülkiyeti Kanunu’na nazaran 4/5 oranı aranıyor. Ayrıyeten riskli yapı tebligat tarihinden itibaren kat maliklerine yönetim tarafından 60 gün mühlet verilerek yapının yıktırılması isteniyor. Yıkılıp yine yapılan binalarda KDV yüzde 1 iken güçlendirme projelerinde yapılan işlerin KDV oranı yüzde 18. Ayrıyeten belediyeler, mevcut binalardaki imara muhalif durumlar nedeniyle binaların kıymetli bir kısmına güçlendirme ruhsatı bile veremez halde. Güçlendirmenin önündeki bu ve gibisi pürüzlerin kaldırılması, bu riskli yapılardan en kısa müddette kurtulmanın yollarını oluşturmalıyız. Kesinlikle bir acil aksiyon planı hazırlanmalı” değerlendirmesini yaptı.
Toplantıya katılanlar ortasında yapılan ankete nazaran, güçlendirme ve kentsel dönüşümün önündeki en büyük pürüz “finansman” olarak görüldü.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
