Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Siyaseti Şurası’nın (PPK), 18 Mart’ta gerçekleştirdiği toplantıya ait yayımlanan özette, şubat ayında tüketici fiyatlarının yüzde 0,91 arttığı, yıllık enflasyonun 0,64 puan yükselerek yüzde 15,61 seviyesinde gerçekleştiği hatırlatıldı.
Yıllık enflasyondaki artışın alt kümeler geneline yayılırken, en bariz katkının temel mal ve güç kümelerinden geldiği belirtilen özette, bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarının yükselmeye devam ettiği, eğilimlerinin ise bir ölçü gerilediği bildirildi.
İŞLENMİŞ BESİN FİYATLARI ENFLASYONDA ETKİLİ
Özette, besin ve alkolsüz içecek fiyatlarının şubatta yüzde 2,57 yükseldiği, küme yıllık enflasyonunun 0,29 puan artışla yüzde 18,40 olduğu anımsatılarak, bu gelişmede yıllık enflasyonu yüzde 19,72’ye yükselen işlenmiş besin fiyatlarının tesirli olduğu, işlenmemiş besin enflasyonunun ise 1,07 puan azalışla yüzde 17,01’e gerilediği vurgulandı.
MEYVE-SEBZE ENFLASYONU BİR ÖLÇÜ GERİLERDİ
Bu devirde, taze meyve-sebze enflasyonu bir ölçü gerilerken, başka işlenmemiş besin kümesinde et fiyatlarındaki artışların sürdüğüne işaret edilerek, şunlar kaydedildi:
“Çiğ süt referans fiyatındaki ayarlamanın gecikmeli tesirleri süt fiyatlarında gözlenmeye devam etmiştir. Mart ayı öncü göstergeleriyle değerlendirildiğinde, çiğ süt referans fiyatında ocak ayında kaydedilen artışın birinci çeyrek genelinde tüketici enflasyonu üzerindeki tesirinin hayli besbelli olduğu izlenmektedir. İşlenmiş besin fiyatları aylık yüzde 2,27’yle süratli artış eğilimini korumuştur. İşlenmemiş besin kümesindeki ilgili kalemlere paralel olarak, işlenmiş et eserleri ile peynir ve öteki süt eserleri öne çıkan kalemler olmuştur. Öbür yandan, memleketler arası piyasalardaki gelişmelerin yansımasıyla, katı-sıvı yağlardaki yüksek oranlı artışlar sürmüştür. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu yüzde 20,75’e yükselmiştir. Öncü göstergeler besin yıllık enflasyonunun işlenmemiş besin fiyatları öncülüğünde yavaşlayabileceği tarafında sinyal vermektedir.”
ENERJİ FİYATLARI ŞUBATTA YÜZDE 0,25 ARTTI
Özette, güç fiyatlarının şubatta yüzde 0,25 arttığı ve küme yıllık enflasyonunun yüzde 8,82 olduğu belirtilerek, “Bu periyotta doğalgaz ve şebeke suyu fiyatları, sırasıyla yüzde 0,80 ve yüzde 0,59 yükselmiştir. Memleketler arası ham petrol fiyatlarındaki yükselişe karşın, TL’deki pahalanma ve eşel taşınabilir uygulamasının faal bir biçimde kullanılmasıyla, akaryakıt fiyatlarındaki artış yüzde 0,16 ile sonlu kalmıştır.” denildi.
PETROL FİYATLARINDAKİ YÜKSELİŞ EĞİLİMİ EŞEL TAŞINABİLİR SİSTEMİYLE AZALDI
Petrol fiyatlarındaki yükseliş eğiliminin mart ayında da sürdüğü, fakat eşel taşınabilir sisteminin bu kanaldan gelen tesirleri sınırladığı bilgisi verilen özette, “Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun 17 Mart’taki kararı uyarınca, iki ay mühletle vilayet bazında tavan fiyat uygulamasına geçilmesiyle akaryakıt fiyatlarında düşüş gerçekleşmiştir. Eşel mobilin sınırlayıcı tesirine karşın, önümüzdeki iki ayda güç kümesi yıllık enflasyonunun bir evvelki yıldaki düşük baz nedeniyle besbelli formda yükseleceği not edilmiştir.” değerlendirmelerinde bulunuldu.
“ENFLASYON BEKLENTİLERİ MARTTA YÜKSELDİ”
PPK özetinde, temel mal fiyatlarının şubatta yüzde 0,12 gerilediği, küme yıllık enflasyonunun 1,52 puan artışla yüzde 21,70’e yükseldiği tabir edildi.
Yıllık enflasyonun, giysi ve ayakkabı ile sağlam mal kalemlerinde artış sergilerken, öbür temel mallarda yatay seyrettiğine değinilen özette, “Giyim ve ayakkabı fiyatlarında gözlenen dönem indiriminin bu yıl düşük olmasıyla küme yıllık enflasyonu bariz bir formda yükselmiştir. Milletlerarası emtia fiyatlarındaki yükseliş, arz istikametli kısıtlar ve güçlü iç talep kaynaklı olarak yıllık enflasyonu yüksek seyreden güçlü tüketim mallarında, birikimli döviz kuru tesirlerinin kısmen hafiflemesiyle fiyat artışları sürat kesmiştir.” değerlendirmeleri yapıldı.
Özette, öbür temel mallarda fiyatlar yüzde 0,19 gerilerken, yıllık enflasyonun yatay seyrettiği aktarıldı.
HİZMET FİYATLARI ŞUBATTA YÜZDE 1,04 YÜKSELDİ
Özette, Kurul’un salgına bağlı zayıf talep şartlarının sınırladığı giysi enflasyonuna yönelik üst taraflı risklere yaptığı vurguyu koruduğundan bahsedilerek, şunlar kaydedildi:
“Hizmet fiyatları şubatta yüzde 1,04 yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,22 puan artışla yüzde 11,74 olmuştur. Yıllık enflasyon, haberleşme hizmetleri ve lokanta-otelde yükselirken, kira ve öbür hizmetlerde yatay seyretmiş, ulaştırma hizmetlerinde ise gerilemiştir. Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonundaki artışta özel bağlantı vergisindeki düzenleme belirleyici olurken, tesirin mart ayına da sarktığı gözlenmektedir. Lokanta-otel yıllık enflasyonundaki artışta yemek hizmetleri kalemi öne çıkarken, bu gelişmede besin fiyatları ve taban fiyat artışının tesirli olduğu bedellendirilmektedir. Öte yandan, başka hizmetler kümesi fiyatları alt kalemler bazında farklı eğilimler sergilemeye devam etmiştir. Sıhhat ve bakım-onarım kalemlerinde yıllık enflasyon yüksek seyrederken, paket tıp, eğlence-kültür ve eğitim üzere faaliyetleri salgından olumsuz etkilenen kalemlerde ölçülü seyir sürmüştür. Bununla birlikte Heyet, öncü göstergeler ışığında, denetimli olağanlaşma sürecinin kimi hizmet fiyatları üzerindeki üst taraflı tesirine dikkat çekmiştir. Faaliyetin kesintiye uğradığı müddet boyunca biriken maliyetlere ek olarak kapasite sınırlayıcı önlemlerin, lokanta-otel kümesi başta olmak üzere, muhakkak dallarda ünite maliyet kaynaklı enflasyonist tesirleri not edilmiştir.”
“KÜRESEL ENFLASYON BASKILARI, PARA SİYASETLERİNDE ERKEN BİR SIKILAŞMAYA NEDEN OLABİLİR”
Özette, gelişmiş ülkelerde büyümeye ait beklentilerde gözlenen güzelleşmeye paralel yükselen global enflasyon beklentileri ve uzun vadeli tahvil faizlerinin, gelişmiş ülke para siyasetlerine ait belirsizliklere ve global finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açtığı aktarılarak, şu görüşlere yer verildi:
“Merkez bankalarının açıklamalarında, salgın sonrası normalleşmeyle enflasyonun süreksiz olarak yükselebileceği yer almakla birlikte, kelamlı yönlendirmeler gelişmiş ülkelerde düşük faiz ortamının uzun bir mühlet devam edeceğine işaret etmektedir. Bununla birlikte Heyet, global enflasyon baskılarının para siyasetlerinde mevcut öngörülerden daha erken bir sıkılaşmaya neden olabileceğine; global finansal piyasalarda data hassaslığının ve buna bağlı oynaklıkların artacağı bir periyoda girildiği değerlendirmesinde bulunmuştur. Gelişmekte olan ülkelerin portföy piyasalarına girişler bir evvelki PPK periyodundan bugüne azalmakla birlikte sürmüştür. Bu periyotta, gelişmekte olan ülkeler genelinde borçlanma senedi piyasalarından çıkışlar olurken, pay senedi piyasalarına girişler ise artarak devam etmiştir. Gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki yükselişin sürmesi durumunda gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımları olumsuz etkilenebilecektir.”
“YIL SONU VARSAYIM GAYESİ ÜZERİNDEKİ ÜST TARAFLI RİSKLER BESBELLİ BİÇİMDE ARTTI”
Özette, ziraî emtia fiyatları bir ölçü daha ölçülü seyretse de yağlar başta olmak üzere belli eserlerde artış eğiliminin korunduğunun altı çizilerek, “Üretici enflasyonunun yüksek düzeyi ve tedarik zincirlerindeki problemlerin devamı da ek baskı ögesi olmaktadır. Şubat ayında TL’deki kısmi değerlenmeye karşın petrol, kimyasal eserler, besin, ağaç ve mantar, metalik olmayan mineral eserler ve kağıt üzere girdi sağlayıcı bölümlerde yüksek oranlı üretici fiyat artışları devam etmiştir. Şura, bilhassa ocak ayının sonlarından itibaren kredi ivmesinde gözlenen artış ile ithal maliyetlerdeki yükselişe bağlı olarak, Ocak Enflasyon Raporu’nda paylaşılan yıl sonu kestirim amacı üzerindeki üst istikametli risklerin besbelli biçimde arttığı değerlendirmesinde bulunmuştur.” sözleri kullanıldı.
“İKTİSADİ FAALİYET ÜZERİNDEKİ RİSKLER KIYMETİNİ KORUMAKTADIR”
Sanayi üretim endeksinin ocakta bir evvelki aya kıyasla yüzde 1,0 ve bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 2,3 arttığı anımsatılan özette, “Ara malı ve güçlü tüketim malı bölümleri sanayi üretimindeki artışın sürükleyicisi olmaya devam etmiştir. Ticaret ve inşaat bölümlerinde cirolar ocakta artarken, salgın kısıtlamalarından direkt etkilenen dallardaki zayıf seyre bağlı olarak hizmetler bölümü cirosu yataya yakın bir seyir izlemiştir. Salgına bağlı kısıtlamaların hafifletilmesiyle hizmetler ve temaslı kesimlerde iktisadi faaliyetin artması beklenmektedir. Gerçekten yüksek frekanslı bilgiler, kredi gelişmeleri ve denetimli normalleşmeyle birlikte iktisadi faaliyetin güç kazandığına işaret etmektedir. Bununla birlikte, salgının seyrine ait beklenen gelişmelere bağlı olarak iktisadi faaliyet üzerindeki riskler ehemmiyetini korumaktadır.” denildi.
Özette, iktisadi faaliyetteki güçlü seyrin işgücü piyasasına da olumlu yansıdığı, ocakta mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı istihdamın bir evvelki aya nazaran yüzde 2,1 arttığı, toplam ve tarım dışı işsizlik oranlarının sırasıyla yüzde 12,2 ve 14,2 olarak gerçekleştiği bildirildi.
“FİYAT İSTİKRARININ SAĞLANMASI İÇİN BÜTÜNCÜL BİR MAKRO SİYASET BİLEŞİMİNE GEREKSİNİM VAR”
Özette, 2021 yıl sonu iddia amacı dikkate alınarak, enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına Enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler kapsamında enflasyonun ana eğilimi ve fiyatlama davranışlarına ait göstergelerin, yayılım endeksleri, talep ve maliyet ögeleri ve enflasyon beklentilerinin iddia ufku içerisinde maksatlarla ahenginin yakından izlenmeye devam edileceği belirtilerek, “Son periyotta kredilerdeki hızlanma eğilimi, yükselen global enflasyon beklentilerine bağlı olarak finansal piyasalarda artan oynaklıklar ve milletlerarası emtia fiyatlarında gözlenen artışların enflasyon görünümü üzerinde oluşturduğu risklerin fiyatlama davranışları ve enflasyon beklentileriyle etkileşimi yakından takip edilecektir. Gerekmesi durumunda ek nakdî sıkılaşma yapılacaktır.” değerlendirmeleri yapıldı.
FİYAT İSTİKRARI VE YÜZDE 5 AMACINA VARINCAYA KADAR YAPILACAKLAR
Özette, kalıcı fiyat istikrarı ve yüzde 5 amacına varıncaya kadar, para siyaseti faizi ile gerçekleşen/beklenen enflasyon ortasındaki istikrarın, güçlü dezenflasyonist etkiyi koruyacak biçimde kararlılıkla sürdürüleceği tabir edilerek, şu görüşlere yer verildi:
“Sıkı para siyaseti duruşunun bu biçimde sürdürülmesinin, fiyat istikrarını kalıcı olarak tesis etmesinin yanında, ülke risk primlerinin düşmesi, aksi para ikamesinin başlaması, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik ve finansal istikrarı olumlu etkileyeceği değerlendirilmiştir. Kredi piyasası ve iktisadi faaliyete ait göstergelerin yanı sıra döviz kuru oynaklığı ve ithalat fiyatlarındaki gelişmeler doğrultusunda enflasyon üzerindeki talep ve maliyet istikametli tesirler kıymetini korumaktadır. Yurt içi talep, memleketler arası fiyatlar ve global risk iştahına ait görünüm, ödemeler istikrarına yönelik dış finansman muhtaçlığı kaynaklı riskleri canlı tutmaktadır. Konsey, para siyasetinde fiyat istikrarı amacı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir. Heyet, fiyat istikrarının sağlanması için, güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimine muhtaçlık bulunduğu değerlendirmesini yinelemiştir.”
