Batı Karadeniz’de tesirli olan sağanak yağış sonrası Kastamonu, Sinop ve Bartın’da sel felaketi yaşandı.
Selden en çok etkilenen Kastamonu’nun Bozkurt ilçesinde, 62 kişi hayatını kaybetti.
Bölgede incelemelerde bulunan Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Havza İdaresi Ana Bilim Kolu Lideri Doç. Dr. Miraç Aydın, AA muhabirine, Ezine Çayı’nın büyük bir havzası olduğunu söyledi.
“EZİNE ÇAYI EĞİMLİ BİR ARAZİ, BU DA SELİN ŞİDDETİNİ ARTIRIYOR”
Çayın havzasının yaklaşık 376 kilometrekarelik bir alana sahip olduğuna işaret eden Aydın, “Oldukça eğimli bir arazi. Eğimli alanlar daha fazla yüzeysel akışa sebebiyet vererek, derelere daha çok malzemenin taşınmasına neden oluyor. Bu da selin şiddetini artırıyor.” dedi.
“YAĞIŞLAR ESKİSİ ÜZERE SİSTEMLİ DEĞİL, ORTALAMANIN 2-3 KATI”
İklim değişikliğinin son vakitlerde kendini daha çok hissettirdiğine dikkati çeken Aydın, şöyle devam etti:
“Yağışlar eskisi üzere nizamlı gerçekleşmiyor. Rize’deki, Dereli’deki felaketlerin hepsinde yağışların son 100 yılda gerçekleşmediğini görüyoruz. Ortalamanın 2-3 katı yağışlar olduğunu görüyoruz. Buradaki yağış oranlarına baktığımızda geçmiş yılların çok üstünde olduğunu görüyoruz. Geçen sene ağustos ayında metrekareye 40 kilogram yağış düşmüş. Geçmiş 10-15 yıla baktığımızda 40-50 kilogram ortasında düştüğünü görüyoruz. Afetin yaşandığı gün burada metrekareye 139 kilogram yağış düşmüş. Havzanın ilerisinde Mamatlar diye bir yer var, burada 450 kilogram bir yağıştan bahsediyoruz. Geniş ve engebeli bir havza olduğu için şiddetli yağış, taş blokları, kaya kesimlerini, ağaçları selle birlikte Bozkurt ilçesine getirdi.”
“KÖPRÜLERİN YIKILMASI, TIKANMASI NORMALDİR”
Selden sonra gündeme gelen “HES patladı” tezlerine da değinen Doç. Dr. Aydın, “Şiddetli yağış ve eğimli yerden gelen malzeme nedeniyle köprülerin yıkılması, tıkanması olağandır. HES’in yıkıma sebebiyet verdiği söyleniyor lakin bu çok da hakikat bir yaklaşım değil, 376 kilometrelik büyük bir havzadan gelen su ölçüsünden bahsediyoruz. Üst havzadan gelen su önündeki ağaç malzemeleri, kaya kütlelerini getirerek önüne ne çıkarsa ziyan vermiş.” sözlerini kullandı.
“DERE YATAĞI KENARLARINA TAMPON BÖLGELER KURMALIYIZ”
Alınabilecek tedbirlerin altını çizen Aydın, şunları kaydetti:
“İklimden oluşan farklılıkları nedeniyle yağış rejimini değiştirme talihimiz yok. Alacağımız tedbirlerle bunun ziyanını azaltmamız lazım. Geniş perspektiften baktığımızda neredeyse Bozkurt ilçesinin tamamının dere yatağında olduğunu görüyoruz. İlçeyi büsbütün kaldıralım diyemeyiz. İlçe buraya kurulmuş ve maalesef dere yatağının daraltıldığını görüyoruz. Dere yatağı maalesef 30-40 metre kadar daraltılmış. Gelen yağış suları o yatağa sığmadığı için yerleşim yerlerine kanalize olmuş. Beraberinde taş, kaya ve ağaçları getirerek hem mal hem de can kaybına neden olmuş. Karşı taraftaki bendin yıkılıp dere yatağının 30-40 metre genişleyip içeri girdiğini, bu sebepten de binaların yıkıldığını görüyoruz. Dere yatağının çabucak yakınına bina yapmamamız gerekiyor. Dere yatağının kenarlarına tampon bölgeler kurmalıyız. Bunun büyüklüğü ekolojik koşullara nazaran belirlenir. Yatağın kenarına bir tampon bölge yapsak, selin şiddeti burada azalırdı. Yatağın kenarı direkt yerleşime açılmamalı, 100 metre olur, 200 metre olur lakin kesinlikle bir tampon bölge lazım.”
“ERKEN İHTAR SİSTEMİ ŞART”
Erken ikaz sistemlerinin kural olduğunu lisana getiren Aydın, can kaybını azaltmak için erken ikaz sistemlerine gereksinim duyulduğunu bildirdi. Aydın, “Havzanın üstüne düşen yağışı evvelden bilip bunu vatandaşlara bildirmemiz gerekiyor. Bu süreçte vatandaşların tedbirler almaları gerekiyor. Burada bir ikaz yapılmış fakat vaktinde ve çok kâfi olmadığı, vatandaşların da şuurlu hareket edemediği görülüyor. Vatandaşların selin hangi boyutta olacağını anlayamadığı için can kaybının arttığını görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
