Öncelikle plasebo etkisinin ne olduğuna bir bakalım: Plasebo etkisi, ilaç biliminde etkisi olmayan bir ilacı alan kişinin, o ilacı içtikten sonra iyileşeceğine dair büyük bir inanç taşımasıdır. Aslında tedavi amaçlı olmayan bu ilaç, kişiyi psikolojik olarak rahatlatır ve iyileşme beklentisi yaratır. Kelime kökeni Latince ‘hoşnut etmek’ anlamına gelen plasebo etkisi, tamamen psikolojik bir etkidir. Plasebo etkisi, ilaç kullanımının ağız ve burun yolundan salınımıyla vücuda bazı durumlarda cerrahi müdahalelerle bile verilebilir. Genel olarak ise vücuda enjeksiyon yoluyla uygulanır.
Kısaca yukarıdaki gibi tanımlanan plasebo etkisi, aslında yaşamımızda bazen uyguladığımız psikoloji oyunlarında da vardır. Mesela karamsar birinin yanında gülmek ve olumlu şeyler söylemek bu etkiyi yaratabilir ve karamsar kişinin ruh halini değiştirebilir. Bu durumu kendi deneyimlerimden de biliyorum.
Gelelim benim değinmek istediğim konuya. Malum, günümüzde dizilerimiz var. Televizyonun karşısına geçiyoruz; “gül” dese gülüyor, “ağla” dese ağlıyoruz. Ee, bu nasıl oluyor peki? Çünkü bu diziyi yazanlar ve yönetenler, toplum ve insan psikolojisine hakimler ve bizi istediklerinde ağlatıp istediklerinde güldürebiliyorlar.
Madem öyle, neden bu etkiye sahip olan insanlar, dizileri insanları olumlu şekilde yönlendirecek yani plasebo etkisi yaratacak şekilde yapmıyorlar? İşte bu sorunun cevabı pek net değil. Çünkü akla farklı şeyler geliyor. Mesela toplum üzerinde kontrol sağlamak ve insanları bilişsel olarak vasat düzeyde tutabilmek. Çünkü insanlar uyanırlarsa, yanlışlara tepki verirler ve toplum düzelmeye başlar. Ee peki, neden toplumun uyanmasını istemiyorlar? Çünkü insanları yönetmek için onları kontrol altında tutmak gerekir.
Mesela bir örnek de haberlerden verelim. Biliyorsunuz, haberin veriliş tarzı da insanda çeşitli psikolojik etkilere neden olur. Mesela bir felaket haberini, gerilim müziğiyle ve ağdalı bir anlatımla verirseniz, karşınızdakini pasifize edebilirsiniz. Ama normalleştirerek anlatırsanız, olanı biteni normalmiş gibi algılar ve fazla etkilenmez. Oysa günümüzde dikkat edin, haberler genellikle gergin müzik eşliğinde ve ağdalı şekilde verilir. Bunun tüm kanallarda uygulanması, insanlarda anksiyete artışına neden olmuştur bir araştırmaya göre. Yani toplum olarak hasta ediliyoruz. Oysa plasebo dediğimiz durum, hasta kişileri gerçek kimyasal ilaçlar kullanmadan iyileştirmektir. Bu da bazen gerçek ilacın yerine bir şeker tableti verilmesiyle bile gerçekleştirilebilir.
İşte bundandır diyorum ki diziler ve haberler plasebo etkisi gibi kullanılıp toplum iyileştirilebilir. Hiçbir olumlu haber kalmamış gibi durmadan haberlerde kaza, yangın, patlama, yıkılma, cinayet vb. olaylardan bahsetmek, insanda topluma karşı güvensizlik oluşturarak anksiyeteye sebep olmaktadır. Neden haberlerde olumlu yaklaşımlar kullanılmaz? Amaç nedir? Daha çok izleyici çekmek mi yoksa reyting artırmak mı? Bence değil, amaç toplumu çökertmek. Yoksa o haberlere maruz kalan insanlar hasta olmazdı. Bugün etrafımda çoğu insan haber izlemiyor ve çarpık ilişkilerle, olay örgüleriyle dolu diziler izlemek istemiyor.
Lütfen sayın haber yönetmenleri, dizi yazarları ve yönetmenleri; plasebo etkisini kavrayın ve haberlerinizi, dizilerinizi buna göre yapın. Bizim buna ihtiyacımız var. Toplumu bozdunuz ve düzeltmesi de sizin elinizde. Aldığınız toplumsal sorumluluğu yerine getirin. Her şey reyting değil, her şey para kazanmak değil. Yani illa insanları yere çalacak şeyler yapmak zorunda mısınız? Bu duygu ve düşünceden çıkın. Ahlaki değerleri yüksek, güzel mesajlar veren, eğitici ve öğretici anlamlı diziler yapın. Gene aşk koyun ama bu aşkı çirkinleştirip yasak bir aşk olarak değil, bizim değerlerimize uygun bir şekilde yapın. Siz sayın haber yöneticileri, haber koyun, çünkü haber dinlemek istiyoruz. Ama garip müzikler eşliğinde ve karamsar dayatmalarla değil. Haberlerinizi normal haber değeriyle verin, biz onu kendi aklıselimimizle değerlendirelim. Güzel haberler de verin magazin dışında. Bilimsel gelişmelerden, insan başarılarından, sevgiden, saygıdan bahsedin. Arayana güzel konu çok.
Ve siz sayın izleyiciler, neden izlediğiniz dizilere, haber programlarına tepki vermiyorsunuz? Koyun sürüsü gibi yönetilmek hoşunuza mı gidiyor? Farkında değil misiniz? Beynimiz yıkanıyor, anksiyeteler, şüpheci ve endişeli kişiler haline geliyoruz haberler ve diziler sayesinde. Ne dersiniz? Artık tepki verme zamanı gelmedi mi sizce de?
Saygılar…
