Çocuklar pandemi devrinin badirelerini şimdi atlatamamışken, hepimizi derinden etkileyen orman yangınlarının acısını hissettiler, haberleri dinlediler ve tasaya tanıklık ettiler. Yalnızca yangına yakın yerlerde bulunan çocuklar değil tüm çocukların doğal afetlerin yaratacağı tasayla baş edebilmeleri için, hislerinin ciddiye alınması, afetin neden/sonuç alakasının hakikat anlatılması ve inançta hissetmelerinin sağlanması gerekli. DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü Çocuk ve Genç Ruhsal Danışmanlık Merkezi Kısım Lideri Klinik Psikolog Gülşah Ergin, başta yangın olmak üzere doğal afetlerin çocuklar üzerindeki mümkün tesirlerini ve tahlil yollarını paylaştı.
Çocuklar tarihi bir değişim sürecine tanıklık ediyorlar. Tüm dünyayı tesiri altına alan global ısınma ve iklim değişikliği süreci, beraberinde sıradışı tabiat olaylarını ve afetleri de getiriyor. Çocukları, yalnızca ülkemizde değil, dünyanın her yerinde artış gösteren doğal afetlerle ilgili sağlıklı bir biçimde bilgilendirmek, neden ve sonuç münasebetini anlayabilecekleri formda anlatmak ve hepsinden kıymetlisi inançta hissetmelerini sağlamak ailelerin en kıymetli sorumlulukları ortasında yer alıyor.
DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü’nden Klinik Psikolog Gülşah Ergin Yangın, çocuklara bilgi vermenin onları rahatlatacağına ve dertlerini azaltacağına dikkat çekerek “Yangın, çocuklara başka doğal afetler çerçevesinde anlatılabilir. Doğal afetlerin sistemsiz ve çoğunlukla evvelce kestirilemeyen tabiat olayları olduğu söylenebilir ve örnekler üzerinden çocukla sohbet edilebilir” dedi.
Güven hissini destekleyin
Klinik Psikolog Gülşah Ergin çocukların bir olayı travmatik bir tecrübe olarak yaşaması için illa o olayı birebirde yaşaması gerekmeyeceğini; o olaya şahitlik etmenin, o olayla ilgili yaşananları duymanın ve hatta yaşananları ekranda görmenin de çocuklarda travmatik bir tesir yaratabileceğini söyledi. Ergin, bir bireyin fizikî ve ruhsal kapasitesini aşan her şeyin travmaya dönüşebileceğini söz ederek, “Travmatik bir olaydan sonra tüm çocuklar tıpkı reaksiyonları birebir vakitte göstermeyebilirler. Her çocuk için “olağan” hallerinin dışına çıkan her türlü davranış ve his değişimi dikkatle takip edilmelidir. İçe kapanma, evvelden yapabildiği bir şeyde gerileme, genel bir korku-kaygı yahut öfke hali, çok hareketlilik, bedensel semptomlar travmatize olmuş çocuklarda sıklıkla görülen belirtilerdendir. Travmatik bir tecrübe yaşayan çocuğun en çok “güven” ve “güvende hissetme” hisleri zedelenir. Bu nedenle fizikî ve duygusal olarak çocuğun yanında olmak, onu sevdiğimizi söylemek, “şimdi” inançta olduğuna bilhassa vurgu yapmak çok değerlidir. Neler olduğu, artık ne durumda olunduğu konusunda bilgi verilmesi ve yaşananlar karşında “Ben de çok üzüldüm. Ben de çok korktum” üzere cümleler ile kendi hislerimizin da paylaşılıyor olması tekrar çocuğu çok rahatlatacaktır. Ayrıyeten çocuklara oyun ve cümbüş için fırsatlar yaratılması da onların güzelleşme süreçlerini hızlandıracaktır” dedi.
Haberleri izlemek sarsıcı olabilir
Klinik Psikolog Gülşah Ergin haberlerin birden fazla sefer gündemin en makûs, en etkileyici yanlarına odaklandıklarını ve içeriklerin çocuklar için çok sarsıcı ve çok üzücü olabileceğine değindi ve “Yayınlanan haberlerin çocuklara değil büyüklere yönelik hazırlandığını unutmamalıyız. Çocukları direkt olarak haberlere maruz bırakmamak daha hakikat olacaktır. Bununla birlikte çocuklar tekrar de etraftan bir şeyler duyuyor olabilir. Çocukları ülkemizde ve dünyamızda olan gündem hakkında yaşlarına uygun olacak halde bilgilendirmek, soruları varsa sorularını yanıtlamak ve hislerini tabir etmek konusunda onlara yardımcı olmak çok önemlidir” dedi.
Duygularını hafife almayın
Toplumun her kısmını etkileyen ve gündemi tümüyle kaplayan doğal afet süreçlerinde çocukların hislerini hafife almamanın kritik değer taşıdığını söyleyen Ergin “Çocuklara “Korkulacak ya da üzülecek bir şey yok.” demek yanlışsız bir yaklaşım değildir. Tam aksisi bu türlü durumlar karşısında dehşet ve keder hissetmek çok olağan bir durumdur. Kaygı içinde olan bir çocuğa “Sen artık bu türlü şeyler duydun/gördün, anlayamadın, ondan çok korktun.” ya da “Böyle şeyler olduğu için çok üzüldün, kafan çok karıştı.” demek çok daha gerçek bir yaklaşım olacaktır. Böylece çocuğa hislerini söz etme konusunda dayanak olunurken birebir vakitte da onun sakinleşmesi sağlanmış olacaktır. Ayrıyeten bu türlü durumlarda yardım kaynakları hakkında bilgi vermek de çocukları çok rahatlatacaktır: ‘Şimdi orada itfaiyeciler, polisler, hekimler var. Herkes ellerinden geleni yapıyor.’ üzere açıklamalar yapılabilir” dedi.
Önce inanç sonra farkındalık
Gülşah Ergin afet periyotlarında önceliğin itimat oluşturmak olduğunu, ancak iklim değişikliğinin gelecekteki muhtemel tesirlerini çocuklarla paylaşmanın da yararlı olabileceğine vurgu yaptı. “Çocuklar var olan global değişimin sorumlusu değiller ve onlara taşıyabileceklerinden fazla sorumluluk yükleyemeyiz. Yeniden de tüketim, etraf müdafaası, orman, ağaç ve hayvan sevgisi, su ve güç kullanımı üzere hususlarda dikkatli olmalarını sağlayacak bir bilgilendirme oyun mantığında onlara aşılanabilir. Öncelikle rol model olmak, örneğin unutulan ışıklarla ilgili teftiş misyonunu çocuklara vermek, daha az kâğıt kullanımını desteklemek üzere mesken içi aksiyonlar sürdürülebilir bir geleceğin inşasına iştiraklerini sağlayabilir” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı