Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Yükseköğretim Şurası (YÖK), Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığı, Yükseköğretim Kalite Heyeti ve üniversitelerin 2021 yılı bütçesinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda sunum yapan Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, eğitimin, her vakit kalkınmanın en değerli ögelerinden biri olduğunu söyledi. Toplumun tüm bölümlerini içine alan örgün ve yaygın eğitim ve öğretim hizmetlerini yürütebilmek için program bütçeye nazaran hazırlanan eğitim bütçesinin 211 milyar 993 milyon 156 bin lira olarak belirlendiğini belirten Selçuk, şöyle konuştu:
‘HEDEFİMİZ TEKLİ VE OKULÖNCESİ EĞİTİME GEÇİŞ’
“Bu sayı 2021 yılı merkezi idare bütçesinin yüzde 15.7’sini oluşturdu. MEB’in 2021 yılı bütçesi, Program Bütçe’ye nazaran hazırlandı. Hudutlu kaynakların, topluma en yüksek faydayı sağlayacak programlara tahsis edilmesi gerçeğinden hareketle bakanlığımız faaliyetleri, engellilerin toplumsal hayata iştiraki ve özel eğitim, hayat uzunluğu öğrenme, ortaöğretim, ölçme, seçme ve yerleştirme, temel eğitim, milletlerarası eğitim işbirlikleri ve yurtdışı eğitim ve idare ve takviye programlarına ayrıldı. Engellilerin Toplumsal Hayata İştiraki ve Özel Eğitim Programı’na 7 milyar 568 milyon 630 bin lira, Hayat Uzunluğu Öğrenme Programı’na 3 milyar 24 milyon 407 bin lira, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Programı’na 69 milyon 132 bin lira, Ortaöğretim Programı’na 42 milyar 478 milyon 310 bin lira, Temel Eğitim Programı’na 80 milyar 809 milyon 296 bin lira, Milletlerarası Eğitim İş Birlikleri ve Yurtdışı Eğitim Programı’na 1 milyar 645 milyon 282 bin lira, İdare ve Dayanak Programı’na ise 11 milyar 325 milyon 177 bin lira ödenek ayrıldı. 2021 Program Bütçesinde 67 performans göstergesiyle programlar yıllık belirlenen ölçülebilir maksatlarla takip edilecek. Tekli eğitime geçiş ve okulöncesi eğitim gayemiz, uzaktan eğitim, okullardaki zelzele güçlendirme faaliyetleri ve meslek liselerinin atölye altyapısı üzere özel ehemmiyet verdiğimiz alanlar için Ulusal Eğitim Bakanlığı yatırım bütçesini, 5.8 milyar liradan yüzde 94 arttırarak 11.3 milyar liraya çıkartıyoruz.
2021 yılı bütçesinden öğrencilere direkt nakdi ve birebir olarak kıymetli takviyeler sağlamayı sürdüreceğiz. Bu kapsamda tahsis edilen ödenek fiyatı 30.1 milyar lira, 2 milyon öğrenci faydalandığı burs ve tahsil kredisi için 13,9 milyar lira, 1 milyon 256 bin öğrencinin faydalandığı taşımalı eğitim ve yemek yardım programı için 5,5 milyar lira, 411 bin engelli çocuğun faydalanacağı eğitim programları için yaklaşık 4,8 milyar lira, öğrencilere destekleme ve yetiştirme kursu çerçevesinde 1,9 milyar lira, pansiyonlarda barınan 328 bin öğrenciye barınma takviyesi olarak 1,3 milyar lira, fiyatsız kitap dağıtımı için 1 milyar lira, özel okul dayanağı kapsamında 891 milyon lira, üniversitelerde uygulanan harç dayanağı kapsamında 763 milyon lira takviye verileceğiz.
SALGIN DEVRİNDE UZAKTAN EĞİTİMDEN YARARLANILDI
Tüm dünyayı ve ülkeyi tesiri altına alan Covid-19 salgınıyla birlikte uzaktan eğitim sürecini başlatarak hayati tedbirlerden birini uygulamaya koyduk. Uzaktan eğitim sürecinde TRT EBA İlkokul, TRT EBA Ortaokul ve TRT EBA Lise TV kanalları üzerinden uzaktan eğitim içeriklerini ve ders anlatım görüntülerini öğrencilerle buluşturduk. Tıpkı devirde muhakkak başlı ülkeler, öğrencilerine yalnızca işlenecek bahislerle ilgili mail göndermekle yetindi. Bu süreçte ortaya çıkan öğrenme kayıplarını en aza indirmek hedefiyle her düzeyde Telafi Öğretim Programları’nı hazırladık. Salgın nedeniyle uzunca bir müddet gerek aile ortamı gerek toplumsal medyada salgın ve salgının tesirleriyle ilgili uyaranlara maruz kalan öğrencilerin yine okula başladıklarında olağan sistemlerine dönmeleri için Okuldayım Güvendeyim-Çocuk ve Gençler İçin Ahenk Aktiflikleri kitapçığı hazırladık. Çalışmalarımız bu kapsamda artarak ve çeşitlenerek devam ediyor. Sıhhat Bakanlığı ve Bilim Kurulu’nun değerlendirmeleri doğrultusunda çocukların yararını önceleyerek okullarda yüz yüze eğitime basamaklı geçişi başlattık. Ülkemizle misal özellikler gösteren ülkelerde tüm okullar tam vakitli ve tüm düzeylerde açılırken biz denetimli ve evreli bir geçişi tercih ettik. Yüz yüze eğitime başlayan öğrenciler haftanın iki gününde okullarına devam ediyor. Sınıf mevcutlarını Bilim Kurulu’nun tavsiye kararları doğrultusunda kümelere ayırarak azalttık, ayrıyeten ders müddetlerinde yaptığımız düzenlemeyle çocukların okulda kalış müddetlerini de kısalttık. Okullarda Covid-19 önlem ve takip takımları oluşturduk ve öğretmenlerin salgın önlemleri konusunda eğitimlerini tamamladık. Eğitim Kurumlarında Hijyen Kurallarının Geliştirilmesi ve Enfeksiyonu Tedbire Denetim Kılavuzu’nu hazırladık.
13 BİN 304 EBA DAYANAK MERKEZİ
Bilgisayar ve internet erişimi konusunda takviyeye gereksinimi olan öğrenciler için Türkiye genelinde 13 bin 304 EBA Dayanak Merkezi, 127 taşınabilir EBA Dayanak Noktası oluşturduk. EBA Takviye Noktaları’nın sayılarının süratle artmaya devam edecek. Bakanlık olarak birinci evrede muhtaçlık sahibi öğrenciler ortasından, ailesinin gelir seviyesi, eğitim çağındaki kardeş sayısı, yüz yüze eğitime devam etme durumu, özel eğitim ihtiyaç halleri üzere konularda resmi bilgiler üzerinden yaptığımız sıralamalar doğrultusunda 500 bin öğrenciye tablet bilgisayar ulaştırdık. Ayrıyeten lokal idareler, sivil toplum kuruluşları, kamu ve özel bölüm kuruluşları ile sivil inisiyatifler tarafından sunulan tıpkı ve nakdi bilgisayar takviyelerinin de öncelikli muhtaçlık sahibi öğrencilere süratle ulaşabilmesi için de tıpkı stratejiyle çalışmalar yürütüyoruz.
974 BİN 837 ÖĞRETMENİMİZ VAR
Resmi eğitim kurumlarında misyon yapan 974 bin 837 öğretmen var. Hükümetimiz periyodunda atanan öğretmen sayısı, mevcut resmi öğretmen sayısının yüzde 71’ine karşılık geliyor. 40 yaş ve altındaki öğretmen sayısı toplam öğretmen sayısının yüzde 62’sine tekabül ediyor. Öğretmen başına düşen öğrenci sayımız, ilköğretimde 16’ya, ortaöğretimde de 11’e düştü. Ülkemizin tüm coğrafik bölgelerindeki öğretmen doluluk oranları birbirine yakın bir düzeye yükseltildi. Norm takım doluluk oranları Doğu Anadolu Bölgesi’nde yüzde 95, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yüzde 93, ülke genelinde ise yüzde 92 düzeyinde. Öğretmenlerimizin mali ve toplumsal haklarında kıymetli iyileştirmeler yapıldı ve 1 Temmuz 2020 prestijiyle bakanlığımız bünyesinde vazifeye yeni başlayan 9’uncu derece birinci kademedeki bir öğretmenimizin maaşı 4 bin 369 lira, ek ders fiyatının saati net 18.22 lira oldu. Ayrıyeten, tüm öğretmenlere, her eğitim ve öğretim yılı başında eğitim ve öğretime hazırlık ödeneği veriliyor. 2020-2021 eğitim ve öğretim yılında öğretmenlerimize 1210 lira ödendi. Bakanlığımızın üst idaresiyle ilgili hizmetler, yardımcı hizmetler, türel danışmanlık ve muhakemat hizmetleri, idari ve mali hizmetler, istişare ve kontrol faaliyetleri ile insan kaynakları idaresine 2021 yılı bütçemizin İdare ve Dayanak Programına 11 milyar 325 milyon 177 bin TL kaynak ayrıldı.
5 MİLYON KULLANICIYA ULAŞTIK
Dijital eğitim platformu Eğitim Bilişim Ağı (EBA), gelişen teknolojiyle uyumlu biçimde ve 2023 Eğitim Vizyonu amaçları doğrultusunda büsbütün yenilendi. Türkiye İnançlı Okullaşma ve Uzaktan Eğitim Projesi ile tıpkı anda 5 milyon kullanıcıya hizmet sunabilmeyi, sunulan elektronik içeriklerin ölçüsünü, kalitesini, fonksiyonelliğini ve içerik üretim altyapılarını değerli ölçüde arttırmayı planlıyoruz. Mesleksel ve teknik eğitimi tercih edip yerleşen öğrenci sayısı yüzde 63 arttı. Öğretmenlerin yüzde 85’ine yeni teknolojiler ve sistemler konusunda eğitim imkânı sağladık. 2019-2020 eğitim ve öğretim yılının temasının mesleksel ve teknik eğitimde ‘patent, yararlı model, marka ve tasarım yılı’ olarak belirlenmişti. Bu kapsamda şu ana kadar 142 patent, yararlı model, tasarım ve marka tescili alındı. Ayrıyeten 66 patent, 85 yararlı model, 197 tasarım ve 260 marka olmak üzere toplam 608 tescil başvurusu değerlendirilme etabında. Kovid-19 salgını sürecinde mesleksel ve teknik eğitimin değeri daha da ön plana çıktı. Bugüne kadar okullarda 6 milyon litre yüzey temizleyici, 800 bin litre el dezenfektanı, 30 bin litre kolonya, 60 milyon adet cerrahi maske, 15 bin N95 maske, 1 milyonun üzerinde yüz esirgeyici siperlik ve 35 bin tek kullanımlık çatal-bıçak üretimi yapıldı. Ayrıyeten salgın sürecinde muhtaçlık duyulan öteki eserlerin üretilmesini sağlamak maksadıyla altyapısı güçlü meslek liselerimizde Ar-Ge merkezleri kurduk. Bu merkezlerde kısa müddette cerrahi maske makinesinden teneffüs aygıtına, UVC hava sterilizasyon aygıtından, N95 standardında maske makinesine, görüntü laringoskop aygıtından izole numune alma ünitesine, temassız kızılötesi (IR) termometre aygıtından ağır bakım yatağına kadar çok sayıda eser üretilmiş ve sıhhat kuruluşlarına teslim edildi. Türkiye genelinde 2019’da 28 vilayette 52 özel eğitim anaokulu bulunuyor, artık tüm vilayetlerde bu okulları açtık. 21 Eylül 2020 prestijiyle 81 vilayetimizde en az bir özel eğitim anaokulu hizmet vermeye başladı. Başka taraftan birtakım vilayetlerimizde muhtaçlığa nazaran birden fazla anaokulu açtık. Toplamda tüm vilayetlerimizde özel eğitim anaokulu sayımız 110’a çıktı. Ayrıyeten 76 vilayette hizmet veren özel eğitim anasınıfı uygulamasını da 81 ile çıkarttık. Böylelikle özel eğitim anaokulu ve özel eğitim anasınıfı olmayan ilimiz kalmamış oldu. Özel eğitim meslek okulu sayısının da 81 vilayette 175’e çıktı. Ayrıyeten yeni standartlarda takviye eğitim odası 600’e çıkardık.
182 BİLSEM’DE 63 BİN 95 ÖĞRENCİ VAR
Özel yetenekli bireylerin eğitimi için çalışmalar devam ediyor. Bu kapsamda 2020’de 16 bilim ve sanat merkezini (BİLSEM) öğrencilerin hizmetine sunduk. Toplamda 182 bilim ve sanat merkezimizde 63 bin 95 özel yetenekli öğrencimiz bu eğitim hizmetinden yararlanıyor. BİLSEM’leri güçlendirmek için değerli yatırımlar yaptık. Bu kapsamda 2020 yılının sonuna kadar 182 BİLSEM’in tamamında 1000 kitaptan oluşan özel bir kütüphane kuruyoruz. Ayrıyeten BİLSEM’lere yeniden bu kapsamda ek laboratuvarlar ile tasarım ve marifet atölyeleri kuruyoruz. 2020 yılında BİLSEM’lerde 168 yeni tasarım ve marifet atölyesi kurduk. 2020 yılının sonuna kadar bu iki takviye paketini tamamlamış olacağız.
ÖZEL OKULLARDA EĞİTİM GÖREN ÖĞRENCİ ORANI YÜZDE 8.8
2020-2021 eğitim ve öğretim yılı prestijiyle tüm eğitim kademelerinde 14 bin 617 özel okul bulunuyor. 2019-2020 eğitim ve öğretim yılında açıköğretim öğrencileri hariç tüm özel okullarda kayıtlı öğrencilerin toplam öğrenci sayısına oranı yüzde 8.8’e ulaştı. Örgün eğitim içerisindeki özel okul sayılarının toplam okul sayısına oranı ise yüzde 20.2. Eğitim sürecinin değerli boyutlarından birinin de ölçme ve kıymetlendirme. Bakanlık olarak ‘ölçmek için öğrenmek yerine öğrenmek için ölçmek’ ideolojisine uygun bir yapı oluşturuyoruz. Bakanlık olarak ISO 9001 Kalite İdare Sistemi ve ISO 27001 Bilgi Güvenliği İdare Sistemine sahip olması için adım attık ve her iki belgeyi de aldık. Çocuklarımızın izlenmesi, kıymetlendirilmesi, geliştirilmesi ve yönlendirilmesi emeliyle her çocuk için bir e-Portfolyo oluşturduk. Tüm alanlarda ve eğitim kademelerinde, öğrencilerimizin her seviyedeki yeterliliklerinin belirlenmesi, izlenmesi ve desteklenmesi için faal bir ölçme ve kıymetlendirme sistemi uygulanabilmesi için 2021 yılı bütçemizde Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Programı’na 69 milyon 132 bin lira kaynak ayrıldı. OECD üyesi ülkeler ve öbür iştirakçi ülkelerdeki mecburî eğitimi bitiren öğrencilerin çağdaş toplumda yerlerini alabilmeleri için gereken temel bilgi ve hünerlere ne ölçüde sahip olduklarını ölçmeyi hedefleyen PISA 2018 uygulamasında matematik, fen ve okuma marifetleri alanlarının üçünde de manidar bir artış sağladık.
TÜRKİYE MAARİF VAKIF 104 ÜLKEDE
Eğitim ve öğretim alanında öbür ülke ve memleketler arası kuruluşlarla yapılan işbirliği çalışmaları ve yurtdışında yaşayan vatandaşlara yönelik 2021 yılı bütçesinde Milletlerarası Eğitim İş Birlikleri ve Yurtdışı Eğitim Programı’na 1 milyar 645 milyon 282 bin lira kaynak ayrıldı. Türkiye Maarif Vakfı, 104 ülkeyle resmi temas sağladı, 67 ülkede faaliyet göstererek 52 ülkede temsilcilik açtı. Vakıf, 42 ülkede 11 eğitim merkezi, bir üniversite, 328 okul ve 42 yurt ile eğitim ve öğretim hizmetlerini sürdürüyor.
SAYIŞTAŞ RAPORLARI İNCELENİYOR
Sayıştay kontrol raporunda yer alan bulgular bakanlık tarafından ayrıntılı bir biçimde inceleniyor. Bulgularda belirtilen problemlerin tahlili için bulgularda yer verilen teklifler dikkate alınıyor, misal meselelerin yaşanmaması için de gerekli önlemler alınıyor. Sayıştay kontrol raporlarında yer alan ‘muhasebe ünitesi dışında, yetkisiz şahıslar tarafından bankalarda hesap açılması, bu hesaplarda izlenen gelir ve masrafların bakanlığın muhasebe sistemine ve idare periyodu hesabına dahil edilmemesi’ bulgusu ve ‘bakanlık bütçesine dahil edilmesi gereken gelir ve masrafların bakanlıkça çıkarılan yönetmelik, yönerge ve temellere dayanılarak özel hesaplar biçiminde yönetilmesi’ bulgularıyla ilgili Bakanlık Teftiş Şurası Başkanlığınca gerekli inceleme ve soruşturmalar sonucunda İnceleme Raporu oluşturuldu. Okul ve kurumlar ismine tüm bankalarda açık bulunan hesapların bağlı bulundukları ulusal eğitim müdürlüklerince tespit edilmesi, yasal desteği bulunmayan hesapların kapatılarak hazineye gelir kaydedilmesi ve özel hesapların yürürlükte bulunan mali mevzuat kararları kapsamında hedefine uygun kullanımı sağlandı. Raporda ayrıyeten yer alan ‘destekleme ve yetiştirme kurslarının temel hedefinden uzaklaşması ve bu kurslar için ayrılan kaynağın daima artması’ bulgusunda belirtilen konular ve tahlil teklifleri de dikkate alınarak Destekleme ve Yetiştirme Kursları Yönergesi, 24 Ekim’de güncellendi ve bulguda yer verilen meseleler ortadan kaldırıldı. Öbür yandan ‘şirketler ile yapılan protokollerden elde edilen gelirler ile bu gelirlerden yapılan harcamaların bakanlık bütçesine dahil edilmemesi’ başlıklı bulguyla ilgili 8 Haziran tarihli ve 7591309 sayılı Onay ile MEB Logolu Kredi Kartları hesabı üzerinden gerçekleşecek iş ve süreçlerin disipline edilmesinin sağlandı.
TOPLAM EĞİTİM BÜTÇEMİZ 211 MİLYAR 993 MİLYON ÖNGÖRÜLDÜ
Eğitim alanında gerçekleştireceğimiz faaliyetler için 103 milyar 376 milyon 777 bin lira işçi sarfiyatları, 16 milyar 348 milyon 832 bin lira toplumsal güvenlik kurumuna devlet primi masrafları, 11 milyar 656 milyon 741 bin lira mal ve hizmet alım masraflarında kullanılmak üzere cari harcamalar, 4 milyar 199 milyon 31 bin lira devlet parasız yatılı öğrencileri, burslar ile başka cari transferler, 11 milyar 301 milyon 160 bin lira sermaye sarfiyatları, 37 milyon 693 bin lira sermaye transferleri olmak üzere toplam 146 milyar 920 milyon 234 bin lira Ulusal Eğitim Bakanlığı bütçesine tahsis edildi. Bununla birlikte 45 milyar 395 milyon 788 bin lira Yükseköğretim Konseyi, Yükseköğretim Kalite Heyeti ve üniversitelerin bütçesi, 643 milyon 549 bin lira Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı bütçesi, 19 milyar 33 milyon 585 bin TL’si Yükseköğretim Kredi ve Yurtlar Kurumu bütçesi olmak üzere toplam eğitim bütçemiz 211 milyar 993 milyon 156 bin TL olarak öngörüldü. Ayrıyeten ilköğretim öğrencilerinin fiyatsız ders kitabı masrafları, taşımalı ilköğretim/ortaöğretim uygulaması kapsamında öğlen yemeği sarfiyatları ve özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerin taşıma masrafları için toplam 2 milyar 957 milyon lira kaynak da Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonundan karşılanacak.
Eğitim, ülkenin yarınını şekillendiren en değerli öge ve beşere dair yapılacak yatırımların en kıymetlisi. Hükümetimiz bu şuurla hareket ediyor, eğitim alanına yönelik yatırımlarını bilimsel ve pedagojik gelişmelerle koşut bir halde sürdürüyor. Ulusal Eğitim Bakanı olarak şahsım, eğitim topluluğumuz ve milletimiz ismine, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere bu sürece katkısı olan ve bize dayanak veren herkese teşekkür ediyorum. Eğitimin ortak memleket problemi olarak görülüp bu dayanağın sürdürülmesi değerlidir. Kurulumuzun da bu dayanağı vereceğine olan inancım tam.”
YÖK LİDERİ SARAÇ: YABANCI ASILLI ÖĞRENCİ SAYIMIZ 200 BİNİ AŞTI
Yükseköğretim Heyeti (YÖK) Lideri Yekta Saraç da, TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’nde, MEB’in yanı sıra YÖK, ÖSYM Başkanlığı, Yükseköğretim Kalite Şurası ve üniversitelerin bütçelerinin ele alındığı toplantıda, sunum yaptı. Yükseköğretimde 8 milyonu aşkın öğrenci bulunduğunu belirten Saraç, şöyle konuştu:
“207 yükseköğretim kurumu ve 45 bin civarında yükseköğretim programı var. Fakülte sayısı 1915 civarında, öğretim elemanı sayısı 175 bin civarında. 2003’te bu sayı çok düşüktü. Sayı 74 binden 175 bine yükseldiğini. Bayan öğretim üyesi sayısı Avrupa’nın çok çok üstünde seyrediyor. Araştırma vazifelisi ortasında bayan araştırma vazifelileri erkeklerden fazla. Bugünün araştırma vazifelileri öğretim üyeleri olacağı için dört yıl içinde Türk yükseköğretim sisteminde bayan akademisyenler daha fazla olacak. Bayan akademisyen oranı açısından büyük bir ihtimalle Türkiye’nin Avrupa’nın önde gelen ülkelerinden birisi olması mümkün. YÖK 24 üniversite için kuruldu lakin çok büyük bir sayıya ulaşıldı. Nitelik ve kalite taraflı büyüme tarafında belirleme yaptık, buna nazaran yetki belirleme ve yetki paylaşımı süreçlerini başlattık. Bölgesel kalkınma odaklı, tematik, mesleksel eğitime dayalı üniversitelerle ‘yükseköğretimde tek tip üniversite var’ kelamı rafa kalktı ve çeşitlilik geldi. Eğitim öğretimin niteliğini arttırıcı en büyük konu çok büyük laboratuvarlar, yüksek maaşlar ve gibisi şeyler değil. YÖK 100/2000 Doktora Projesi’nde şu an sistemde 5 bin dolayında Türkiye’nin öncelikli alanlarında doktora yapan bilim insanımız var. Geleceğin bilim hayatını bunlar belirleyecek diye düşünüyoruz. Türkiye’de 48 bin olan yabancı asıllı öğrenci sayımız 200 bini aştı. Bu artış oranı, Avrupa’nın rastgele bir ülkesinde son üç yılda görülmedi. Eğitim öğretimde kaliteyi arttırıcı en büyük etkenin şeffaflık ve hesap verilebilirlik olduğunu düşünüyoruz. Bundan ötürü üniversitelerle ilgili raporları her yıl açıklıyoruz. YÖK Anadolu Projesi’nin kurgusu tamamlandı ve yakında ayrıntıların kamuoyuna açıklanacağız. YÖK Sanal Laboratuvar Projesi’ni de 15 bin öğrencinin hizmetine sunulduk. YÖK’ün kamu faydasını gözeten tekliflerine verdikleri takviyeden ötürü bütün partilere teşekkür ediyorum.”
