Dünyadaki en yüksek sayıda faal yanardağa sahip Endonezya, coğrafik olarak volkanik ve sismik hareketliliğin en ağır olduğu bölgeler ortasında yer almasının yanı sıra yeryüzündeki etkin volkanik dağların da yaklaşık yüzde 13’üne mesken sahipliği yapıyor.
Yaklaşık 270 milyonluk nüfus içerisinde ülke genelindeki 197 milyonun kişi, bir volkanik dağın 100 kilometre, 9 milyon kişi de 10 kilometre yakınında bulunuyor.
AA muhabirinin Ulusal Afet Ajansı İdaresi (BNPB) datalarından derlediği bilgilere nazaran, Sumatra, Cava , Bali ve Maluku üzere çeşitli adalardaki 1,2 milyon kişi ise volkanik hareketliliğin etkin olduğu yanardağ etrafında yaşıyor.
Ülkedeki 127 etkin yanardağdan 69’u Volkanoloji ve Jeolojik Afet Azaltma Merkezi (PVMBG) tarafından 24 saat gözlemlenirken, en fazla yanardağın bulunduğu bölgelerin başında Sumatra ve Cava Adası yer alıyor.
Verilere nazaran, yanardağlardan 77’sinin 1600 yılından evvel, 29’unun 1600 yılından sonra patlama kaydı bulunurken, volkanik hareketliliğe karşın 21 yanardağda ise şu ana kadar hiç patlama yaşanmadı.
Son periyotta volkanik hareketliliğin arttığı Sinabung, Merapi ve Karangetang yanardağları için turuncu (siaga) alarmın verildiği ülkede, Dukono, Gamalama, Anak Krakatau ve Kerinci üzere 17 yanardağ sarı (waspada) alarm düzeyinde bulunuyor.
YAKIN TARİHİN EN BÜYÜK YANARDAĞ PATLAMASI ENDONEZYA’DA KAYDEDİLDİ
Dünyanın yakın tarihinde gözlemlenen en büyük yanardağ patlaması olarak kayda geçen 1815’teki Tambora Yanardağı patlamasında direkt ve dolaylı olarak yaklaşık 100 bin kişinin hayatını yitirdiği kestirim ediliyor.
Patlama sesinin 2 bin 600 kilometrelik aradan duyulduğu ve küllerinin 1300 kilometre uzaklığa kadar düştüğü tarihi yanardağ patlaması, dünya genelinde hava şartlarında oluşturduğu olumsuz tesiriyle de kısa bir mühlet iklim değişikliğine neden oldu.
Yanardağdan püsküren küllerin dünya geneline yayılarak sıcaklıkların düşmesinde tesirli olması sonucu 1816 yılı “yaz yaşanmayan yıl” olarak biliniyor. Global bir hasat kıtlığına neden olan patlamada, yanardağın bulunduğu Sumbawa Adası’nda tüm bitki örtüsü de yok oldu.
Öte yandan Krakatau Yanardağı’nda 1883 yılındaki patlamada 36 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği Endonezya’da, 1815 ile 2018 ortasında Merapi, Tambora, Sinabung, Kelud, Galunggung ve Agung üzere çeşitli yanardağlarda meydana gelen patlamalar 150 binden fazla can aldı.
MERAPİ YANARDAĞI İÇİN ALARM DÜZEYİ YÜKSELTİLDİ
Volkanik hareketliliğin artması üzerine 5 Kasım’da sarıdan turuncu alarm düzeyine yükseltilen Orta Cava’daki Merapi Yanardağı’na tırmanış ve turistik seyahatin yanı sıra etrafında yer alan madenlerde faaliyetler süreksiz müddetle askıya alındı.
Olası bir büyük patlama riskine karşı bölgede tedbirler arttırılırken, yanardağ etrafındaki köylerde yaşayan 1500’den fazla kişi inançlı alanlara tahliye edildi.
Cava Adası’ndaki 2 bin 968 metre yüksekliğindeki Merapi Yanardağı’nın 2010’da lav püskürtmesi sonucu 347 kişi hayatını kaybetmişti.
Endonezya’da yanardağ alarm sistemi, “yeşil” (normal), “sarı” (waspada), “turuncu” (siaga) ve en üst düzeyde “kırmızı” (awas) olmak üzere 4 evreden oluşuyor.
