Birmingham City Üniversitesi (BCU) Faculty of Computing Engineering and the Built Environment, Araştırma ve Sanayiden Sorumlu Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Hüseyin Şeker, “Bilimsel Tahlil, Bilginin Gücü ve Güçlendirdikleri” başlıklı konferansını vermek üzere İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi’ne (İKÇÜ) konuk oldu.
Konferansta konuşan, data bilimi ve tahlili, yapay zekâ ve makine öğrenmesi alanında dünya çapında tanınan bilim insanı Prof. Dr. Hüseyin Şeker, yapay zekâ stratejisi olan Türkiye’nin data alanında da hazırlanacak stratejiyle muvaffakiyete ulaşacağını vurguladı.
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Üniversite Konferansları programı kapsamında İKÇÜ Münazara Topluluğu’nca düzenlenen konferansı; Rektör Prof. Dr. Saffet Köse, Rektör Yardımcıları Prof. Dr. Muhsin Akbaş, Prof. Dr. Yasin Bulduklu, Prof. Dr. Süleyman Akbulut, İslam Tarihçisi Araştırmacı-Yazar Prof. Dr. Mehmet Şeker, dekanlar, çok sayıda akademisyen ve araştırmacı takip etti.
Ülkelerin Bahtını Belirliyor
Açış konuşmasını yapan Rektör Prof. Dr. Saffet Köse, dijital çağın en değerli metasının bilgi olduğunu kaydetti. Datalar üzerinden insan üzerinde hâkimiyet kurulabildiğini aktaran Rektör Prof. Dr. Köse, “Günümüz dijital dünyasına yönelik kullanılan ‘Bir esere para ödemiyorsanız eser sizsiniz’ diye bir kelam var. Toplumsal medya üzerinden olsun, bankacılık hizmetleri, iletileşme, e-posta üzere birçok uygulamadan faydalanıyoruz lakin kullandığımız her uygulamada birer iz bırakıyoruz. Bu uygulamalar üzerinden şahsî eğilimlerimiz tespit ediliyor. Bu mecralar seçim kazandıran yahut kaybettiren bir metaya dönüşmüş durumda. Münasebetiyle ülkelerin yazgısını belirleyen bir boyuttan kelam ediyoruz. Yapay zekâ üzerinden yapılan tahliller stratejik noktalarda kullanılıyor” dedi.
Büyük Data Projesi’nde Olmaktan Gurur Duyuyoruz
YÖK’ün İKÇÜ’nün de ortasında yer aldığı pilot olarak seçilen 8 üniversitede, Büyük Data Projesi’ni başlattığını hatırlayan Rektör Prof. Dr. Köse, bu projenin Türk Yükseköğretimine ivme kazandıracağını belirtti. Prof. Dr. Köse, “Bilindiği üzere ‘yüzde yüz yerli, yüzde yüz İKÇÜ imzası taşıyan 34 modüllü bir UBYS’miz var. Bu sistem, 23 üniversitede bir buçuk milyon kullanıcı tarafından kullanılmaktadır. YÖK’ün de dikkatini çeken bu İKÇÜ markası sayesinde Büyük Data Projesi’nde yer almaktan gurur duyuyoruz” diye konuştu.
Dünyada En Çok Sorgulanan Bilgi ‘COVID- 19’
Veri bilimi ve tahlili, yapay zekâ ve makine öğrenmesi üzerine dünya çapında çok sayıda yayını bulunan yaklaşık 25 yıldır bilim seyahatine İngiltere’de devam eden Prof. Dr. Hüseyin Şeker, cep telefonu kullanan herkesin aslında birer bilgi üreticisi olduğunu söyledi. Son iki buçuk yılda en çok sorgulanan data başlığının COVID-19 olduğunu belirten Prof. Dr. Hüseyin Şeker, hastalıkla ilgili dataların arttıkça tedavi sistemlerinde muvaffakiyete ulaşıldığını vurguladı. Prof. Dr. Şeker, “Hastalıkla ilgili birinci başta bilgi yoktu, datalar toplandıkça, genetik çalışmalar yapılınca, bu hastalıkla ilgili tespitler yapıldıkça daha fazla bilgiye sahip olundu. Böylelikle insanların hayatları kurtarılmaya başlandı. Bilgi olmadan yapay zekâ algoritmaları oluşturamazsınız. Bu algoritmalar bilhassa aşı, ilaç ve tedavi teknikleri geliştirilmesinde çok fazla karşımıza çıktı. Geliştirilen algoritmalar sıhhat sistemi üzerinden cep telefonlarımıza ulaştı. Etrafımızda hastalığı olanlar, alanları tespit edildi. Hasta olmayanların izole edilmeleri sağlandı” dedi.
Dünyada En Çok COVID-19 Genetik Bilgisine Sahip Ülke: İngiltere
Genetik çalışmalara 1950’de Cambridge’de başlayan İngiltere’nin COVID ile ilgili en çok genetik çalışma yapan ülke pozisyonunda olduğunu söyleyen Prof. Dr. Şeker, daha ortada aşı yokken İngiliz hükümetinin ihaleye çıkarak; geliştirilecek aşıların yan tesirlerinin bulunmasının tespit edilmesi için bilgisayar programı yapılmasını istediğini aktardı. Prof. Dr. Hüseyin Şeker, “İngiltere, 2018 yılında dünyada birinci sefer yüz bin insanın genomunu çözümleyen ülke oldu. Bu türlü bir ülke dünyada yok. Bu sayı bugün 140 bin civarlarına çıktı. Bu bilgi tabanı çok kıymetli. Bu insanlardan Covid’e yakalananlar oldu. Bireylerin hastalanmadan öncesi ve hastalığa yakalandıktan sonrası bedeninde ne cins değişiklikler olmuş bu bilgilerden karşılaştırabiliyorsunuz. Böylelikle Covid’le ilgili en çok genom dizisi çıkaran ülke İngiltere oldu. Aşının çok büyük yan tesirlerinin olabileceği düşünüldü. Hükümet yapay zekâ algoritmasına sahip bir programı satın alarak kullanmaya başladı. Şu an 3 milyon civarı bir bilgiye sahipler. Baktığınızda varyasyonları birinci tespit eden ülke İngiltere’dir. Üç milyonun üzerindeki sayıyla dünyada en çok COVID ile ilgili genetik bilgiye sahip ülke durumunda” diye konuştu.
Selçuklu Devrine Uzanan Güçlü Data Kaynaklarımız Var
İnsanoğlunun mağara devrinden bu yana data topladığını aktaran Prof. Dr. Şeker, mağaralara çizilen hayvan figürlerinden yazının, kâğıdın bulunmasına uzanan süreçlerde bu bilgilerin kullanıldığını söyledi. Prof. Dr. Şeker, “Selçuklu, Osmanlı periyotlarına uzanan çok hoş bilgi kaynaklarımız var. Pazarda satılanların ne kadara satıldığının bile dataları tutulmuş bu kaynaklarda… Biz aslında binlerce yıldır bilgi tutuyoruz. Şu an dünyada büyük bilgi merkezleri var. Microsoft’un bilgi merkezi 151 futbol alanı büyüklüğünde. Son yıllarda bilgi merkezlerinin sayısı dünyada artmaya devam ediyor. Alanla ilgili şirketlerin sayısı arttıkça yeni iş alanları ortaya çıktı. Küpeden, saate giyilebilir teknolojilerden datalar toplanmaya başlandı. Kapınızın ziline bağlı modüllerden siz meskende yokken cep telefonunuza bildirim geliyor” formunda konuştu.
Veri Bilimi Stratejimizin Belirlenmesi Şart
İngiltere’de ve Avrupa’da yapay zekâ stratejisinden evvel data stratejilerinin yayınlandığını, Türkiye’de de bilgi bilimiyle ilgili bir stratejinin yayınlaması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Hüseyin Şeker, “Devletler, siyaset geliştirmede, güvenlik açıklarını kapatmada, bu mevzuda çok geride kaldı. Ekonomik gelişime olan tesirini görünce bahsin değerinin farkına varıldı. Her ülkenin kendine nazaran bir bilgi hazinesi var. Türkiye’nin de birçok alanda bilgileri var. Örneğin sıhhat alanında, sıhhat bilgilere çok hassastır. Sıhhat Bakanlığı’nın oluşturacağı bir strateji kümesiyle çizgilerini belirlemesi lazım. Datayı siz araştırmacılara nasıl açacaksınız? Bunun imkânı var mı? Ne kadarını, ne kadar müddetli açacaksınız? Bu başlıkların belirlenmesi stratejinin modülü. Bilgiye ulaştınız, bu bilgilere tahlil edecek kapasiteniz var mı? Bu dataların güvenliğini sağlayacak yedek merkezleriniz var mı? Bu noktada Bakanlığa üç data merkezi teklifim oldu. Bu kentler Erzurum, Ankara yahut Konya ve İstanbul olmuştu. Örneğin İstanbul’daki ana merkezin bir zelzele yahut öteki bir felaketi düşünerek kopyasının olması lazım. Niçin Erzurum? Zira soğuk bir kent. Data merkezlerinde ortaya çıkan çok fazla yüksekliklerdeki ısıyı soğutmak için muazzam bir güç harcanıyor. Bu yüzden soğuk kentleri önermiştim. Bilgi toplamak, ulaşmak, tahlil etmek çok sıkıntı. İnsan gücünde düşünce yok. Bu alanda çalışan çok sayıda araştırmacı, Türk bilim insanı olduğunu biliyorum” dedi.
Prof. Dr. Hüseyin Şeker, dünyada en fazla yapay zekâ ve bilgiyle ilgili kuluçka şirketine sahip kentin Londra olduğunu belirterek; yapay zekâ stratejisi olan Türkiye’nin data alanında da hazırlanacak stratejiyle başarılı olacağını kelamlarına ekledi.
Konferans, iştirakçilerden gelen soruların cevaplanmasının akabinde günün anısına plaket takdimi ile sona erdi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
