Türk savunma endüstrisi bünyesinde geliştirilen insansız hava araçlarıyla (İHA) farklı donanımlara sahip bir yangın söndürme filosu oluşturulması amaçlanıyor.
ASELSAN ve Altınay paydaşlığı DASAL Havacılık Teknolojileri, ürettiği farklı insansız hava araçlarını kullanarak bir yangınla çaba konsepti geliştirdi.
3 KADEMELİ STRATEJİ
Bu kapsamda 3 ana platform üzerinden 10 farklı model İHA’nın kullanıldığı 3 kademeli bir strateji oluşturuldu.
İlk kademede Yangın Tespit ve Müşahede İHA’sı yer alıyor. 2 farklı İHA tahlili, üzerlerinde yer alan özel termal kameralar sayesinde seçilecek yüksekliğe bağlı olarak 1 metrekare ve altındaki alevleri tespit ederek merkeze manzara aktarabiliyor ve pozisyon paylaşabiliyor.
İkinci etapta ise yayılmayı engelleyen, önleyici söndürme yapan 6 farklı Birinci Müdahale İHA’sı yer alıyor. Bu İHA’lar, yangının tipi ve yerine nazaran yangın tüpü taşıma, tekli ve seri yangın bombası atışı, çoklu yangın bombası atışı, kablolu sıvı püskürtücü, katı kimyevi toz ya da söndürücü gaz içerikli füze fırlatıcı ya da çok hedefli kombo misyonlarını yapabilecek halde tasarlandı.
Üçüncü kademede ise yayılmayı engelleyici söndürme ve soğutma misyonları için 2 farklı model İHA kullanılması planlandı.
YANGINA MÜDAHALE
DASAL, bu konseptte söndürme ve soğutma misyonlarında kullanılmak üzere geliştirilen Yangın Bombalama İHA’sını 15’inci Milletlerarası Savunma Sanayii Fuarı’na sergiledi.
Yayılmayı engelleme ve ana söndürme dayanağı için geliştirilen Yangın Bombalama İHA’sı modüler olarak tasarlandığı için gereksinime nazaran 24 özel geliştirilmiş sensörlü ve şemsiye patlamalı yangın söndürme topu ve 32 yangın söndürme fişeği ya da özel yangın toplarından 36 adedi ile vazife yapabiliyor.
Aracın 45 dakika içinde tek pil sistemiyle 5 kilometre uzaklığa 6 sorti yapabilmesi planlanıyor.
KONSEPT 3 EVREDEN OLUŞUYOR
DASAL Satış, Pazarlama ve İş Geliştirme Yöneticisi Onur Güzelmeriç, İHA’larla oluşturulan yangınla uğraş konseptine ait bilgi verdi.
Güzelmeriç, DASAL’ın kurulmasının akabinde geçen kısa müddette epeyce geniş bir eser ailesi ve çok sayıda misyon sistemleri oluşturduklarını söyledi.
5 DAKİKADA BÖLGEDE YANGINI ENGELLEME ETKİSİ
Yangın Bombalama İHA’sının Albatros platformu üzerinde tasarlandığını aktaran Güzelmeriç, araçta özel tasarlanmış 24 sensörlü yangın söndürme topu, sağda ve solda 16’şar adet olmak üzere 32 yangın söndürme fişeği ve bunları fırlatma sistemi yer aldığını belirtti. Güzelmeriç, şöyle konuştu:
“Dolayısıyla araç birebir anda birden fazla biçimde yayılmayı önleyici söndürmeye dayanak verebiliyor. Bombaların sensörlü olmasının avantajı şu: Bilinen yangın bombaları yangının merkezine geldiğinde yüksek sıcaklık hasebiyle tesirli olamayabiliyor.
Biz, aracımızın tabandan yüksekliğini, ağaçların uzunluğunu ve alevleri sensör ve kameralarımızla hesaplayıp, bombaları örneğin ağaç yükseklikleri 20 metre ise 23 metrede patlatıp şemsiye üzere söndürme sistemlerine benzeri bir biçimde havayı boğabiliyoruz. Bu da 5 dakika kadar o bölgede soğutma ve yangını engelleme tesiri yaratıyor, bu da itfaiye erlerine ve öbür ana söndürme ögelerine büyük vakit kazandırıyor.
Bunu 5 dakika içerisinde bulunduğumuz yere nazaran tekrarlı halde yaptığımızda o bölgedeki söndürme ve soğutma çalışmasını gerçekleştirebiliriz.”
KABLOLU İHA İLE YANGIN SÖNDÜRME KULESİ
Güzelmeriç, bunun dışında orta uzunluk sınıfında 6 farklı yangın söndürme tahlili oluşturduklarını söz etti.
Bunlar ortasında 12 kilogram yangın söndürme tüpü taşıyandan 12’li yangın söndürme toplu taşıyan İHA’ya, toplu biçimde yangın söndürme bombası atandan seri biçimde atana çeşitli araçlar bulunduğunu lisana getiren Güzelmeriç, kamera ve sensörlerle yangını, rüzgarı izleyip ona nazaran yangının karşıtı tarafta ya da yangının etrafını saracak biçimde atışlar yapabildiklerini belirtti.
5-6 TON TAŞIMA KAPASİTESİ
Tanker araçlar, itfaiye araçlarından su ya da yangın söndürücü alıp, paletli araçlarla yangın bölgesine giren, kablo ile gücünü araçtan alan bir tahlil de oluşturduklarını anlatan Güzelmeriç, şunları kaydetti:
“Ulaşılamayan bölgelere özel kara araçları üzerinde taşınmak ve bu araçların üzerinden 60-100 metre yükselerek, kule oluşturmak suretiyle, 5-6 tona kadar taşıma kapasitesi olan araçlardan bahsediyoruz. Aldığımız su ve öbür sıvı ile yangın söndürücülerle, yangınlara direkt müdahale etmek ya da ön tarafta bulunan ağaçların arkalarının soğutulmasını sağlamak, bu formda yangının genişlemesini engellemek için planladığımız eserlerimiz var.
SAATTE 100 KİLOMETRE SÜRATE SAHİP
Yangın uçakları bile tonlarca su bırakıp yangını söndüremeyebiliyor. Biz yangın başladığı anda atik halde oraya gitme yeteneğine sahibiz. Bu araçlarımız saatte 100 kilometre sürate sahip.
Üzerlerindeki yüklerle bir an önce atış yapıp geri gelip tekrar yüklemelerle tekrar atış yapıp çok seri biçimde kısa aralıkta muhakkak bir operasyon yarı çapı içerisinde o bölgede aktif olup daha sonra diğer bölgeye o aktifliği taşıyabiliriz. Bu halde itfaiye takımlarına vakit kazandırabiliriz diye düşünüyoruz.
İlk müdahaleyi planladık. “Yılanın başını küçükken ezeceksin” derler, yangınla uğraş için birebirini düşünüyoruz. Bunun çok tesirli olacağını, yangınların büyük oranda muhakkak bir büyüklüğe varmadan engellenebileceğini hesaplıyoruz.”
ARAÇLAR ALANDAKİ DENEYİMLE SON BİÇİMİNİ ALACAK
Tarım ve Orman Bakanlığından belediye itfaiyelerine, AFAD’dan kimi güvenlik ünitelere saha deneyimine muhtaçlıkları olduğunu vurgulayan Güzelmeriç, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Esas uzmanlık alanımız bu değil fakat bu çalışmaları Ar-Ge ofisimizde yapmadık, alana gittik. Geçen yıl Çanakkale yangınında gözetleme vazifesi yaptık. Hatay yangınında bulunduk. Gerek şahsî olarak gerekse mühendis ve pilotlarımız, Balıkesir kıyısından Antalya’ya kadar çabucak hemen bütün birlikleri ve üniteleri ziyaret edip farklı muhtaçlıklarını dinledik.
Nelere gereksinimleri olduğunu öğrendim. Birtakım yerlerde kıyı yangınlarını söndürmek için yangın söndürme tekneleri planladık. kablolu sistemlerle yangına müdahaleyi öngördük. Bunlara patent almayı planlıyoruz. Çalışmalarımız yalnızca mühendislik değil saha deneyiminin yansıtılmasıyla oluştu.”
İHA’LARLA LOJİSTİK TAKVİYE KÖPRÜSÜ
Destek faaliyetlerinin de yangınla uğraşta çok kıymetli bir faktör olduğuna işaret eden Güzelmeriç, şunları kaydetti:
“Başımıza gelen en son faciada maalesef deneyim ettik ki kimi dağlık bölgelerde ya da yangın alanına giden dar yolların söndürme faaliyetinde bulunan araçlar sebebiyle kapalı olmasından ötürü müdahale ünitelerimize günlük muhtaçlıklarını sağlayacak su ve besin gerecini ulaştırmada zahmetler yaşandı.
Bazı bölgelerde kayıp vatandaşlarımızın olma ihtimalinden ötürü o bölgeye havadan müdahalede çekinceler oluştu. İşte bu noktada IDEF fuarında da sergilediğimiz 3 farklı kargo modelimiz sırasıyla 150, 75 ve 15 kilogram yükleri saatte 100 kilometreye ulaşan suratlarla kritik noktalara süratlice taşıyabilme yeteneğine sahip. Bu yüklerin muhteviyatı olarak su ve besin haricinde, kritik söndürme ekipmanı, eldiven ve ayakkabı üzere kolay lakin operasyonun devamı için elzem olan gereçleri de öngörebiliriz.
İHA’larımız yangın bölgelerine en yakın ilçe ve kazalarda zati oluşturulmuş olan ana materyal depolama ve aktarma alanlarından yangın bölgesine “havadan bir lojistik köprüsü” kurarak çok faal olabilirler.”
