Değerli okurlarım geçen hafta Bursa’da endüstriyel kazalar sonucu oluşabilecek, tehlikenin farkındamıyız? konulu bir yazı yazmıştım. Bugünkü yazımda ise bu endüstriyel kazalara karşı alınması gerekli önlemlerin birkaçından bahsedeceğim. 2 Mart 2019 tarih ve 30702 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan ‘’Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmeliğin’’ 1.maddesinde; … tehlikeli maddeler bulunduran kuruluşlarda büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve muhtemel kazaların insanlara ve çevreye olan zararlarının en aza indirilmesi amacıyla, yüksek seviyede, etkili ve sürekli korumayı sağlamak için alınması gerekli önlemler ile ilgili usul ve esasları belirlemektir. Denilmektedir, bu nedenle büyük endüstriyel kazaların önüne geçebilmek için alınması gerekli önlemlere bir bakalım;
1-Fabrikalardaki kimyasalların depolama ve yönetimi: Kimyasalların güvenli bir şekilde depolanması, yangın ve patlamaların önlenmesi için kritik öneme sahiptir. Kimyasalların yanıcı maddelerden uzakta ve uygun koşullarda saklanması gereklidir. Ayrıca, çalışanların bu maddelere nasıl yaklaşacağı konusunda eğitilmesi şarttır. Kimyasal patlamalar organize sanayi bölgeleri için birer tehlike unsuru olmaktadır.
2- Patlamaya dayanıklı depolama alanları: Kimyasal maddelerin depolandığı alanlar, patlama dayanıklı özel malzemelerle inşa edilmelidir. Ayrıca, bu depolama alanları, üretim bölümlerinden ve personelin sıkça bulunduğu alanlardan yeterli mesafede olmalıdır.
3- Kimyasal sensörlar ve uyarı sistemleri: Depo içinde kullanılan sensörlar, gaz kaçaklarını veya basınç artışlarını anında tespit ederek alarm vermeli ve acil durum ekipmanları otomatik olarak devreye girmelidir.
4- Risk değerlendirme ve acil durum protokolleri: Tesislerde düzenli risk değerlendirmesi yapılmalı ve olası patlamalar için acil tahliye planları hazır olmalıdır.
5- Yangın ve patlama önlemleri: Bursa gibi sanayisi yoğun şehirlerde fabrika yangınları büyük tehdit oluşturur. Yangın söndürme sistemlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi, acil durum ekipmanlarının her an hazır olması sağlanmalıdır. Ayrıca, fabrikalarda acil kaçış planlarının net olarak belirlenmiş olması ve çalışanların bu planlar hakkında bilgi sahibi olması zorunludur.
6- Gaz kaçaklarının tespiti ve havalandırma sistemleri: Fabrikalarda kullanılan gazlar, kaçak durumunda ölümcül olabilir. Gaz kaçaklarının erken tespiti için sürekli izleme sistemleri kurulmalı ve düzenli kontroller yapılmalıdır. Ayrıca, fabrikalarda etkili bir havalandırma sistemi bulunmalı, böylece gazlar hızla tahliye edilebilmelidir.
7- İşçi sağlığını tehdit eden gaz sızıntıları gaz detektörleri: Fabrikalarda sürekli aktif olan gaz detektörleri, hidrojen sülfür gibi tehlikeli gazların varlığını anında tespit etmelidir. Bu detektörlere, gazın belirlenen güvenli seviyenin üzerine çıktığı anda uyarı vermelidir.
8- Gaz maskeleri ve koruyucu ekipmanlar: Özellikle riskli bölgelerde çalışan işçilere uygun gaz maskeleri sağlanmalı ve işçilerin bu ekipmanları nasıl kullanacaklarına dair düzenli eğitim verilmelidir.
9- Havalandırma sistemleri: İyi tasarlanmış bir havalandırma sistemi, gaz birikmelerini önleyebilir. Acil durumlarda, otomatik olarak devreye giren tahliye sistemleri, zehirli gazların hızla dışarı atılmasını sağlamalıdır.
10- Toz toplama sistemleri: Tekstil fabrikalarında kullanılan toz toplama sistemleri, üretim esnasında havada asılı kalan tozların birikmesini önlemelidir. Bu sistemler, yüksek verimlilikle çalışan filtrelere sahip olmalı ve düzenli olarak bakımı yapılmalıdır.
11- Çalışan eğitimi ve bilgilendirme: Çalışanların olası kazalara karşı bilinçlendirilmesi ve düzenli eğitimler alması, kazaların önlenmesinde hayati rol oynar. Bu eğitimler yalnızca güvenlik ekipmanlarının nasıl kullanılacağına dair değil, aynı zamanda kimyasal maddelerle nasıl başa çıkılacağı ve acil durumlarda nasıl hareket edileceği konularını da içermelidir. Fabrika çalışanları, toz patlamalarının tehlikeleri konusunda bilgilendirilmeli ve bu tür patlamaları önlemek için alabilecekleri önlemler hakkında düzenli eğitimler verilmelidir.
12- Çevresel risklerin değerlendirilmesi: Endüstriyel tesisler, çevreye zarar verebilecek unsurlar taşıdığından, çevresel risklerin sürekli olarak değerlendirilmesi gereklidir. Kimyasal atıkların doğru bir şekilde bertaraf edilmesi, su kaynaklarının kirlenmesinin önlenmesi ve hava kalitesinin korunması bu noktada önemlidir.
13- Statik elektrik kontrolü: Toz patlamalarına neden olabilecek kıvılcımların çoğu, statik elektrikten kaynaklanır. Bu nedenle fabrikalarda statik elektrik birikimini önleyici sistemler kurulmalı, özellikle riskli alanlarda anti statik malzemeler kullanılmalıdır.
Bu nedenle şehrimizde yaşanabilecek endüstriyel kazalara karşı, hem iş sağlığı ve iş güvenliği kapsamında, hem de çevre açısından önlemler alınarak, tehlikelerin riske dönüşmesi önceden önlenebilir, bunun sonucunda ise zarar görebilirlik ortadan kalkabilir. Afetsiz günler temennisiyle, katma değeri yüksek bir gün diliyorum.
